MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
EKİM 2012
?
SAYI : 104
18
ları, açıklık ve yük değerleri bilinmekte,
kesite uygulanacak öngerilme kuvveti
ve eksantrisite değerleri bilinmemek-
tedir.
2.
KESİTTE MEYDANA GELEN GERİL-
MELER
Öngerilmeli betonda meydana gelen
gerilmeler iki durumda incelenir.
2.1
Transfer Durumu
Transfer öngerilme kuvvetinin betona
tatbik edilmesidir. Elemana sadece
öngerilme kuvveti ve kendi ağırlığı et-
kimektedir. Öngerilme kayıpları henüz
meydana gelmemiştir. Şekil 1’te trans-
fer durumunda kesitte meydana gelen
gerilme dağılımı görülmektedir.
Şekil 1’de, a. Öngerilme kuvvetinden
dolayı meydana gelen gerilmeleri, b.
Eksantrik öngerilme kuvvetinden dola-
yı meydana gelen gerilmeleri, c. Kirişin
kendi ağırlığından dolayı meydana ge-
len gerilmeleri, d. Transfer durumunda
kesitte meydana gelen gerilmeleri gös-
termektedir.
Transfer durumunda kesitin alt lifinde
büyük basınç gerilmeleri, üst lifinde ise
eğer izin verilmiş ise, az miktarda çek-
me gerilmeleri meydana gelmektedir.
Bu çekme gerilmeleri, istenilen sınırlar
içerisinde kalacak şekilde boyutlan-
dırma yapılabilmektedir. Kesitte hiç
çekme gerilmesi yoksa kesit tamamen
basınca çalışmaktadır. Kesitte meyda-
na gelen gerilmeler,
Üst lifte
(1)
Alt lifte
(2)
denklemleri ile ifade edilmektedir.
Burada, P: Öngerilme kuvveti, e : Ek-
santrisite, A: Kesit alanı, I: Kesit atalet
momenti, Y
t
,
Y
b
:
Sırasıyla kesit ağırlık
merkezinden üst ve alt liflere olan me-
safeleri, F
td
,
F
bd
:
Sırasıyla kirişin kendi
ağırlığından dolayı üst ve alt liflerde
meydana gelen gerilmeleri göstermek-
tedir. Eksantrisite e, kesit ağırlık mer-
kezinden aşağıya doğru pozitif kabul
edilmektedir. Diyagramlarda basınç
gerilmeleri (+), çekme gerilmeleri (-)
ile gösterilmektedir.
2.2
Servis Durumu
Servis durumunda kesite, transfer du-
rumundaki kuvvetlerden başka servis
yükleri de etkimektedir. Kesite etkiyen
öngerilme kuvveti efektif öngerilme
kuvvetidir. Öngerilme kayıpları mey-
dana gelmiştir. Kesitte meydana gelen
gerilmeler Şekil 2’de görülmektedir.
Şekil 2’de, a. Efektif öngerilme kuvve-
tinden dolayı kesitte meydana gelen
gerilmeleri, b. Eksantrik öngerilme
kuvvetinden dolayı kesitte meydana
gelen gerilmeleri, c. Kirişin kendi ağır-
lığından dolayı kesitte meydana gelen
gerilmeleri, d. Hareketli yükten dolayı
kesitte meydana gelen gerilmeleri, e.
Servis durumunda kesitte meydana
gelen gerilmeleri göstermektedir.
Servis durumunda kesitin üst bölge-
sinde büyük basınç gerilmeleri mey-
dana gelir. Alt lifinde ise eğer izin ve-
rilmiş ise çekme gerilmeler meydana
gelmektedir. Kesitte meydana gelen
gerilmeler,
Üst lifte
(3)
Alt lifte
(4)
F
TT
= + -F
td
P PeY
t
A I
F
TB
= + -F
bd
P PeY
b
A I
Şekil 1.
Transfer durumunda kesitte meydana gelen gerilmeler
Şekil 1.
Transfer durumunda kesitte meydana gelen gerilmeler
Transfer durumunda kesitin alt
lifinde büyük basınç gerilmeleri, üst lifinde ise
verilmiş ise, az miktarda çekme gerilmeleri meydana gelmektedir. B
gerilmeleri, istenilen sınırlar içerisinde kalacak şekilde boyu
yapılabilmektedir. Kesitte hiç çekme gerilmesi yoksa kesit tamamen
çalışmaktadır.
Kesitte meydana gelen gerilmeler,
Üst lifte
td
t
TT
F
I
PeY
A
P F
? ? ?
Alt lifte
bd
b
TB
F
I
PeY
A
P F
? ? ?
denklemleri ile ifade edilmektedir. Burada, P: Öngerilme kuvveti, e : Eksan
Kesit alanı, I: Kesit atalet momenti, Y
t
,
Y
b
:
Sırasıyla kesit ağırlık merkezinden
liflere olan mesafeleri, F
td
,
F
bd
:
Sırasıyla kirişin kendi ağırlığından
dolayı
liflerde meydana gelen gerilmeleri göstermektedir. Eksantrisite e, kes
merkezinden aşağıya doğru pozitif kabul edilmektedir. Diyagramlard
gerilmeleri (+), çekme gerilmeleri (-) ile gösterilmektedir.
+
+
+
=
+
+
-
+
-
-
(
a)
(
b)
(
c)
(
d)
Şekil 2.
Servis durumunda kesitte meydana gelen gerilmeler
2.2
Servis Durumu
Servis durumunda kesite, transfer durumundaki kuvvetlerden başka servis yükleri
etkimektedir. Kesite etkiyen öngerilme kuvveti efektif öngerilme kuvvetidir. Öngeril
kayıpları meydana gelmiştir. Kesitte meydana gelen gerilmeler Şekil 2
görülmektedir.
Şekil 2.
Servis durumunda kesitte eydana gelen gerilmeler
Şekil 2’de
,
a.
Efektif öngerilme kuvvetinden dolayı kesitte meydana ge
gerilmeleri, b.
Eksantrik öngeril e kuvvetinden dolayı kesitte meydana ge
g rilmeleri, c.
Kirişin kendi ağırlığından dolayı kesitte meydana gelen gerilmeleri
Hareketli yükten dolayı kesitte meydana gelen gerilmeler
i, e. Servis durumunda kes
meydana gelen gerilm leri göstermektedir.
Servis durumunda kesitin üst bölgesinde büyük basınç gerilmeleri me
ydana gelir.
lifinde ise eğer izin verilmiş ise çekme gerilmeler meydana gelmektedir.
Kes
meydana gelen gerilmeler,
Üst lifte
tl
td
t
ST
F F
I
Ye
?
P
A
?
P F
? ?
? ?
Alt lifte
bl
bd
b
SB
F F
I
Ye
?
P
A
?
P F
? ?
? ?
denklemleri ile hesaplanmaktadır. Burada,
?
öngerilme kayıp faktörünü, F
tl
,
F
bl
sıras
hareketli yükten dolayı üst ve alt liflerde meydana gelen gerilmeleri göstermektedir.
(
a)
(
b)
(
c)
(
e)
(
d)
+
+
+
=
+
-
+
-
+
-
+
-
+
F
ST
= - + F
td
+ F
tl
P
a
P
a
eY
t
A I
F
SB
= + - F
bd
+ F
bl
P
a
P
a
eY
b
A I