MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
OCAK 2013
?
SAYI : 105
5
Prefabrike Çatı Kirişlerinde Üst Başlık için
Uygulanabilir Hesap Yöntemi
AN ALTERNATIVE METHOD FOR
THE ANALYSIS OF PRECAST ROOF
TRUSS UPPER CHORDS
Abstract:
Investigations after the 1998 Ada-
na-Ceyhan, and the 1999-Adapazarı-
Golcuk earthquakes revealed that the
precast roof trusses with larger spans
experienced significant out-of-plane
deformations during the earthquakes.
This paper evaluates the reasons of
such deformations and proposes a de-
sign method to prevent the buckling of
the upper chord which is mainly under
compression due to the gravity loads.
The lateral loads due to seismic acti-
ons are distributed to the lateral load
bearing members through the diaph-
ragm action. In precast structures with
large spans this diaphragm action is
made possible either due to the solid
roof panels or due to the cross-braces
at the roof level. With the help of such
panels and x-braces, the lateral load
incurred by the mass of the roof cover
and the roof truss are also distributed
and carried by not only the single roof
truss but also by the neighboring load
bearing systems. The mis-practice of
constructing the structures without
roof diaphragms observed in these two
earthquakes, mainly forced the upper
chords of the roof trusses to carry both
the compression and lateral loads.
The main parameter that makes the
upper chord ineffective against the
lateral deformations is the x-sectional
dimensions, hence the out-of-plane
moment of inertia of the upper chord.
Mis-calculations and mis-predictions
on the dimensions of the upper truss
chords result in difficult and expensive
intervention procedures in satisfying
the seismic safety.
The truss span length to width of upper
truss chord ratio (L/B) usually ranges
between 40 and 50 in the literature.
This value should be kept close to 40
for the 1st and 2nd earthquake regi-
ons of the current Code. In this work,
the method of calculation of the lateral
loads acting on the upper truss chord
is evaluated and a design procedure
is outlined. Numerical examples are
also given for clarification of the design
problem.
Genel:
1998
Adana-Ceyhan ve 1999 Adapa-
zarı-Gölcük depremlerinde geniş açık-
lıkları geçen Prefabrike Endüstri Yapı-
larında çatı kirişlerinde düzlemine dik
yönde eğilme problemleri yaşanmıştır.
Bu makalede hem depremden sonra
elemanlarda oluşan deformasyonlar ir-
delenecek bunların nedenleri ve önüne
geçmek için izlenecek yaklaşık hesap
metodu ve örnek bir hesap verilecektir.
Büyük açıklık geçen prefabrike çatı
sistemlerinde diyafram oluşumu çatı
plaklı yada çatı çaprazları ile güç-
lendirilmiş sistemlerde sağlanır, bu
sistemlerde çatı düzleminde oluşan
yatay deprem yükleri diyafram yoluyla
tüm sisteme dağılır ve çatı kirişinin üst
başlığı da bu sayede bu yükleri kendi
başına taşımaz.
Ancak ülkemizde genellikle uygulanan
prefabrike çatı sistemleri aşıklı sistem
olup çatıda bir diyafram oluşmaz. Bu
yüzden çatı kirişi üst başlığı kendisine
gelen yatay deprem yüklerini tek başı-
na karşılamak mecburiyetindedir.
Üst başlığı yetersiz kılan en önemli ne-
denlerin başında boyutlarının ve özel-
likle genişliğinin küçük tutulması gelir.
Çatı kirişlerinin zati ağırlığını hafiflet-
mek amacıyla bilinçsizce yapılan üst
başlık genişlikleri depremlerde onarımı
çok zor olan eğilme ve deformasyon
A.Günkut BARKA
1974
yılında mühendis oldu. 1978-2005
yılları arasında Gök İnşaat ve Tic. A.Ş’de
şantiye şefliğinden Genel Müdürlüğe ka-
dar bir çok görevde çalıştı. 2005 yılından
itibaren kendi kurduğu Barka Mühendislik
Ltd. Şti.'nde çalışmaktadır. Türkiye Pre-
fabrik Birliği Teknik Komite Başkanıdır.
Prefabrik Birliği Seminer ve Sempozyum-
larında Beton Prefabrikasyon ile ilgili çe-
şitli konularda seminerler verdi. (Yaklaşık
10
yıllık süreçte Türkiye'deki tüm üniver-
siteler).
Araştırma ve Makalelerinden Doç. Dr.
Mustafa Zorbozan beraber hazırladığı
“
Taşıyıcı Tabakalı Sandviç Cephe Panel-
lerinin Hesap Esasları” Prefabrik Birliği
1995
yılı Makale Ödülünü aldı. 1998 Ada-
na Ceyhan Depreminde prefabrik yapıları
Filiz Sarıfakıoğlu’yla, 1999 Gölcük Dep-
remini Hakan Ataköy’le beraber yaptığı
incemeleri bulunmaktadır.