MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
TEMMUZ 2013
?
SAYI : 107
26
Şekil 13.
Numunelerin yük-deplasman oranı davranışları
deneyinin sonlarına yaklaştıkça oluşan
bu azalmalar, numunenin maksimum
yük kapasitesini değiştirmemekle bir-
likte, numunelerin süneklik seviyeleri-
nin azalmasına neden olmuştur.
Numunelerin yük-deplasman oranı
grafiklerinde göze çarpan bir başka
özellik de, birdöküm numuneden farklı
olarak, önüretimli numunelerin yük-
deplasman oranı eğrilerinin grafiğin
merkezine yakın bölgelerde “sıkışma-
sıdır”. Daha önce farklı araştırmacılar
tarafından yapılmış önüretimli beton
kiriş-kolon bağlantı deneylerinde de
(
CHEOK ve LEW, 1993; FRENCH ve
diğerleri, 1989a; FRENCH ve diğer-
leri, 1989b; KULKARNI ve LI, 2009;
SAQAN, 1995) görülen yük-deplas-
man oranı eğrilerinde oluşan sıkışma-
nın en yaygın sebepleri kiriş boyuna
donatı çubuklarının sıyrılması ve/veya
donatı çubuklarının burkulmasıdır. An-
cak, bu şekilde bir deformasyon, bu
çalışma kapsamında yapılan yükleme
deneylerinde gözlenmemiştir. Önü-
retimli numunelerin yük-deplasman
oranı grafiklerindeki sıkışmanın, yükle-
me deneyleri sırasında kiriş ve kolon
elemanları arasında düşey yönde olu-
şan göreceli kaymadan kaynaklandığı
düşünülmektedir. Kiriş elemanın kolon
elemanına göreceli olarak gerçekleştir-
diği bu hareketin sebebi, kiriş alt ve üst
seviyelerinde bulunan köşebent ele-
manların kolon yüzeyinde düşey yön-
de kaymasıdır. Bu kayma, herbir yük-
leme çevriminde maksimum noktaya
ulaşıldıktan sonra yükün boşaltılması
ve diğer yönde yüklemeye başlanması
sırasında oluşmaktadır. Çalışma kap-
samında test edilen önüretimli numu-
nelerde görülen bu sıkışmış yük-dep-
lasman oranı eğrilerinin, numunelerin
yük taşıma kapasiteleri veya süneklik
seviyeleri üzerinde herhangi bir etkisi
olmamakta, ancak herbir deplasman
oranı çevrimi sırasında yük-deplas-
man oranı eğrisinin içerisinde kalan
alan azaldığından numunelerin enerji
sönümleme kapasiteleri sınırlanmak-
tadır.
3.
Sonuçlar
Bu çalışmada, önüretimli beton yapı en-
düstrisinde kullanılmak üzere, moment
aktarabilen ve çelik profil elemanların
kullanıldığı alternatif bir “hibrit” kiriş-
kolon bağlantı yönteminin performansı
incelenerek yeni bağlantı detaylarının
geliştirilmesi amaçlanmıştır. Önerilen
bağlantı yönteminde, önüretimli beton
kiriş ve kolon elemanları arasındaki
kuvvet transferi çelik bağlantı eleman-
ları vasıtası ile yapılmaktadır. İncele-
nen hibrit kiriş-kolon bağlantı detayları,
önüretimli beton çerçeve sistemlerde
döşeme elemanlarına paralel yönde
bulunan çerçevelerde kullanılmak üze-
re tasarlanmıştır. Bu durumda, düşey
yük etkileri oldukça düşük seviyede
kalmakta ve kiriş-kolon bağlantısında
oluşan etkilerin önemli bir kısmı yapıya
etkiyen yatay yüklerden oluşmaktadır.
Kiriş-kolon bağlantı numunelerinin
yükleme deneyleri sırasında sergiledik-
leri performanslar göz önüne alınarak
aşağıdaki değerlendirmeler yapılmıştır:
-
İncelenen önüretimli numunelerden
D3 ve D4 numunelerinde kiriş ele-
manının alt ve üst yüzünde kullanı-
lan çelik bağlantı plakaları arasında
kalan küçük bir bölgede hasarın yo-
ğunlaştığı ve kiriş elemanının geriye
kalan kısımları ile kolon elemanının
herhangi bir beton hasarı almadığı
gözlenmiştir. Birdöküm kiriş-kolon
bağlantı numunesinden oldukça
farklı olan bu hasar şekli, eleman-
lar üzerinde oluşan hasar isteminin
oldukça sınırlı bir bölgede karşılan-
maya çalışılmasından dolayı tercih
edilen hasar şekli olmamaktadır.
Şekil 14.
Numunelerin yük-deplasman
oranı zarf eğrilerinin karşılaştırılması