MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
KASIM 2013
?
SAYI : 108
13
1
GİRİŞ
Prefabrik yapı teknolojisindeki geliş-
melerle birlikte, çoğunlukla sanayi ya-
pılarında kullanılan prefabrik sistemler,
okul ve konut yapılarının inşasında da
kullanılmaya başlamıştır. Bununla bir-
likte özellikle deprem bölgelerinde inşa
edilen söz konusu yapıların deprem
güvenliğinin daha etkili bir şekilde tah-
min edilmesi gereği ortaya çıkmıştır.
Yapı davranışının, taşıyıcı sistem ele-
manlarının doğrusal olmayan davra-
nışlarını da göz önüne alarak, doğrusal
olmayan statik çözümleme yöntemle-
riyle incelenmesi, son yıllarda oldukça
kabul gören bir yöntemdir. Bu çalışma,
ard-germeli çerçevelerle tasarlanmış
olan Çanakkale Mustafa Kemal İlköğ-
retim Okulu (Şekil 1) binasının, Dep-
rem Bölgelerinde Yapılacak Binalar
Hakkında Yönetmelik (DBYBHY, 2007)
tarafından tanımlanan 50 yılda aşıl-
ma olasılığı %2 olan deprem altındaki
performansının incelemesi amacıyla
hazırlanmıştır.
2
TAŞIYICI SİSTEM ÖZELLİKLERİ
İncelemeye esas olan yapının taşıyıcı
sistemi, her iki doğrultuda, çerçeveler-
den oluşmaktadır. Yapı üç katlı olup,
zemin kat yüksekliği 3.80m, diğerleri
3.63
metredir. Kolonlar, ön-dökümlü
betonarme ve bina yüksekliği boyunca
sürekli olarak devam etmektedir. Kiriş
kolon birleşim bölgelerinde ard-germe
halatları kullanılarak, düğüm nokta-
larında birleşim sağlanmaktadır. Kat
döşemeleri kirişler üzerine oturan pre-
fabrik TT plaklardan oluşmaktadır. Kat
diyafram etkisini arttırmak için, ardger-
me işleminden sonra, topping betonu
(10
cm) uygulanmıştır. Şekil 2’de tipik
kat planı, Şekil 3’te tipik kolon-kiriş bir-
leşim detayı verilmiştir.
Kolon ve kirişlerde kullanılan beton sı-
nıfı C50, döşemelerde C40 ve C50’dir.
Tüm yapısal elemanlarda B420C sınıfı
donatı çeliği kullanılmıştır. Öngerilme
çeliği (ön-ardgermede) olarak akma
dayanımı 1700 MPa olan, düşük gev-
şemeli halatlar kullanılmıştır.
3
YAPI DAVRANIŞININ DEĞERLEN-
DİRİLMESİ
3.1
Genel
İncelenen yapının tasarım depremi
altında, yapısal davranışını belirlemek
ve yapısal elemanların performansları-
nı değerlendirmek amacıyla; sistemin
her iki asal doğrultusu için statik itme
çözümlemesi yapılmıştır.
Statik itme çözümlemesi doğrusal ol-
mayan bir yöntem olup teorik temeli
sadedir. Bir yapının davranışının eş-
değer tek serbestlik dereceli sistemin
davranışıyla ilişkili olabileceği varsa-
yımına dayanır. Buna göre yapının
davranışı tek mod ile kontrol edilmekte
ve bu mod şekli zaman tanım aralığı
boyunca sabit kalmaktadır. Ancak,
doğrusal ötesi davranış gösteren bir
yapıya ait mod şekillerinin, zaman ta-
nım aralığı boyunca değişeceği açıktır.
Ayrıca, konuyla ilgili yapılan çalışma-
lar, yöntemin, davranışına tek modun
hâkim olduğu yapılarda, tasarım dep-
remi altında yer ve şekil değiştirmelerin
belirlenmesinde yeterince iyi sonuçlar
verdiğini göstermektedir.
3.2
Hesap Yöntemi
3.2.1
İnşaat Aşamaları
Statik itme çözümlemesinden önce,
sistemde düşey yükler altında ortaya
çıkacak iç kuvvetlerin hesaplanma-
Şekil 2
Tipik kat planı
Şekil 3
Ala-sawa düğüm noktası detayı