Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 126

MAKALE BETON PREFABRİKASYON NİSAN 2018 ◆ SAYI : 126 14 Ard Germeli Radye Temel 1. GİRİŞ Yurdumuzda çok katlı binaların sayısı artmakta ve dolayısıyla radye temeller daha sıklıkta kullanılmaktadır. Özellikle zayıf zeminler için ya kazıklı temeller ya da radye kullanılır. Ülkemizde radye temeller genellikle betonarme olarak yapılır. İleri ülkelerde ise radye temel için ard-çekmeli beton yaygındır. Ard-çekmeli radyenin beto- narme radyeye kıyasla önemli avantaj- ları şöyle sıralanabilir: a. Temel kalınlığı, betonarmenin ner- deyse yarısı kadardır. b. Ard-çekmeli radye betonarmeden daha ucuza çıkabilmektedir. c. Radyenin çatlama olasılığı çok daha azdır. Özellikle temel kalınlığı avantajını ince- lersek, çok kalın betonarme radyenin dökümünde zorluklar çıkabilir. Hidra- tasyon ısısının zararını önlemek için pahalı kimyasallara gerek duyulabilir. Bazen de betonun birden değil de kı- sım kısım dökülmesi gerekebilir. İkinci avantaj ise kullanılan malzeme ile ilgilidir. Ard-çekmeli radye betonu nor- mal betonun iki katı kadar dayanımlıdır ancak fiyatı %20 kadar fazladır. Ard- çekme çeliği ise betonarme çeliğinden altı katı kadar yüksek dayanımlı olma- sına karşılık fiyatı normal çeliğin iki katı kadardır. Üçüncü avantaj ise su geçirmezlik açı- sından önemlidir. Betonarme radyede oluşabilecek çatlaklardan giren yeraltı suları önemli tahribata neden olabilir. Ard-çekmeli radyenin dezavantajlarına gelince: a. Deneyimli personel gerektirir. b. Yüksek gerilmeler yapıldığından gü- venlik önlemleri alınmalıdır. c. Özel ekipman (krikolar, kilit meka- nizmaları) gerektirir. 2. ARD ÇEKMELİ RADYE HESABI 2.1 Yük Etkilerinin Zemin Tarafından Taşınması Radye üzerine gelen değişik kolon yükleri ve yük etkilerinin zemin tarafın- dan nasıl taşınacağı dört ayrı yöntemle hesaplanabilir. Bunlar: Rijit Radye, Eş- değer Çerçeve, Kirişsiz Plak Moment Katsayılar Yöntemi ve Elastik Zemin Üzerinde Oturan Kiriş yöntemleridir. Bu yöntemler içinde el hesabı için en kolay olanı Kirişsiz Plak Moment Kat- sayıları Yöntemidir. Yazımızdaki ör- nekte çözüm için Kirişsiz Plak Moment Katsayıları Yöntemi kullanılmıştır. Di- ğer Yöntemlerin değerlendirmesi Prof. Dr. Engin KEYDER “Öngerilmeli Beton“ kitabında yapılmıştır. 2.2 Kirişsiz Plak Moment Katsayıları Yöntemi Bu yöntemde plak her yönde üç şeride ayrılır- kolon şeridi, orta-şerit ve kolon şeridi (Şekil 1.). Her şerit uygun bir kiriş gibi düşünül- düğünde yüklemeden ötürü kolon şe- ridinde iki yönde de negatif moment, kolon ortalarında ise bir yönde pozitif moment, diğer yönde negatif moment oluşacaktır (Şekil 2). İssa OMAR İnşaat Yüksek Mühendisi 1997 yılından beri Atak Mühendislik firması’nın Ankara merkez ofisinde proje mühendis olarak çalışmaktadır. Proje deneyimi uzun açıklıklı ve özel yapılar üzerindedir. Lisans eğitimini Orta Doğu Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümünde (1995) ve Yüksek Lisansını Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yapı Mekaniği Laboratu- varında tamamlamıştır. 1965 yılında Tanzanya'da doğmuştur. Halen Anka- ra’da ikamet etmektedir. 2. ARD ÇEKMEL İ RADYE HESABI 2.1 Yük Etkilerinin Zemin Tarafından Ta ş ınması Radye üzerine gelen de ğ i ş ik kolon yükleri ve yük etkileri in zemin tarafından nasıl ta ş ınaca ğ ı dört ayrı yöntemle hesaplanabilir. Bunlar: Rijit Radye, E ş de ğ er Çerçeve, Kiri ş siz Plak Moment Katsaylar Yöntemi ve Elastik Zemin Üzerinde Oturan Kiri ş yöntemleridir. Bu yöntemler içinde el hesabı için en kolay olanı Kiri ş siz Plak Moment Katsayıları Yöntemidir. Yazımızdaki örnekte çözüm için Kiri ş siz Plak Moment Katsayıları Yöntemi kullanılmı ş tır. Di ğ er Yöntemlerin de ğ erlendirmesi 1. yazarın “Öngerilmeli Beton “ kitabında yapılmı ş tır 3 . 2.2 Kiri ş siz Plak Moment Katsayıları Yöntemi Bu yöntemde plak her yönde üç ş eride ayrılır- kolon ş eridi, orta- ş erit ve kolon ş eridi ( Ş ekil 1.). Her ş erit uygun bir kiri ş gibi dü ş ünüldü ğ ünde yüklemeden ötürü kolon ş eridinde iki yönde de negatif moment, kolon ortalarında ise bir yönde pozitif moment, di ğ er yönde negatif moment olu ş acaktır ( Ş ekil 2). Ş ekil 1. Kiri ş siz Plakta Ş eritler 3 Keyder, E., “Öngerilmeli Beton” 2.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2013, ss 228-229. L 2 /2 L 2 /2 L 2 /2 L 1 /2 L 1 /2 v L 1 /2 L 2 L 1 Kolon Ş eridi Kolon Ş eridi Orta Ş eridi Kolon Ş eridi Orta Ş eridi Kolon Ş eridi Şekil 1. Kirişsiz Plakta Şeritler