Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 127

MAKALE BETON PREFABRİKASYON TEMMUZ 2018 ◆ SAYI : 127 6 Arş. Gör. Fazilet TUĞRUL OKBAZ Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Bölümünden 2012 yılında onur de- recesi ile mezun olmuştur. 2013 yılında başladığı Yüksek Lisans eği- timini Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yapı Bilgisi Bilim dalında ‘Yüksek Yapı Tasarımında Biçim- Ta- şıyıcı Sistem İlişkisinin İrdelenmesi’ başlıklı teziyle 2015 yılında tamam- lamıştır. Aynı yıl aynı üniversitede doktora eğitimine başlamış olan Tuğ- rul Okbaz, Aralık 2012’den bu yana Gebze Teknik Üniversitesi’nde Araş- tırma Görevlisi olarak çalışmaktadır. Ulusal kongre ve sempozyumlarda yayınlanan 6, uluslararası kongre ve sempozyumlarda yayınlanan 5 adet bildirisi ve uluslararası hakemli der- gide yayınlanan 1 adet makalesi bu- lunmaktadır. çekleştirilmesinin hedeflendiği yapılar olarak sayılabilir. Bu makalede modüler hücre yapımda konstrüksiyon ve strüktürel düzenle- meler özellikle prefabrike betonarme hücreler açısından kısaca özetlenmiş, modüler yapıların gelişimi bağlamında, alanında olduğu kadar mimarlık tari- hinde de önemli bir mihenk taşı olan Habitat 67 projesi tasarım ve yapısal özellikleri açısından incelenmiş, günü- müz ve gelecekteki uygulamalarda be- tonarme hücrelerin kullanımına yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. HÜCRE KONSTRÜKSİYONU Modüler hücreler kapalı, kısmen açık kutu veya iskeletli açık kutu formların- da ahşap, çelik ve beton malzemeden üretilebilmektedir. Beton prefabrike modüler hücrelerde yüksek dayanımlı beton kullanılır. Böylece modüler hüc- renin ve kaldırma noktalarının, kalıptan çıkartılırken ve sahadaki kurulum aşa- malarında etkiyen kuvvetlere dayanıklı olmasını sağlar. Modüler hücrenin duvar ve döşemelerinde genellikle çift katman çelik örgü donatı kullanılır [1]. Beton prefabrike kapalı hücreler, kolay sökülebilen özel kalıplarda, betonun tek seferde dökülmesiyle üretilirler. Modüler hücrelerin ölçüleri olabildiğin- ce standartlaştırılarak, üretim alanın- daki mevcut kalıplardan yüksek oran- da fayda sağlanmaya çalışılır. Modüler hücreler kalıba dökülme, kalıptan çıka- rılma, kaldırılma ve kurulum aşamala- rının kolaylıkla gerçekleştirilebileceği şekilde tasarlanmalıdır. Duvar kalın- lıkları 125 - 150 mm arasında değişir. Yan yana gelen modüllerle çift duvar oluşmaktadır. Tavan döşemesi, kiriş açıklığına bağlı olarak 150 - 200 mm kalınlığında üretilmektedir. Hücrelerin zemini açık bırakılarak, alttaki modülün tavanı üsttekinin zemin döşemesi ola- rak da işlevlendirilmektedir. Böylece, yapısal yüksekliğin azaltılması, yapının hafifletilmesi sağlanabilir [1]. Beton prefabrike iskeletli hücreler, kar- şılıklı iki çerçeve ve döşeme elemanla- rından oluşur. Döşeme elemanları ner- vürlü veya plak olabilmekte ve çerçe- ve-döşeme birleşimlerinde çoğunlukla ard germeli bağlantılar kullanılmaktadır [2]. Açık hücreler prekast beton kolon, kiriş, duvar ve döşeme elemanları ile oluşturulur [3]. Modüllerin zemin ve tavan elemanları rijit bağlantılarla bir- leştirilerek açık hücreler oluşturulur. Nervürlü beton tavan plağı 12 m’ye kadar uygulanabilmektedir [1]. HÜCRELER ARASINDAKİ BAĞLANTI- LAR VE YÜK TRANSFERİ Mütemadi beton duvar ve döşemeler, yapısı gereği güçlü ve yapısal sağ- lamlık için gerekli donatı detaylarına kolaylıkla uyum sağlayan özelliktedir. Hücrelerin diğer elemanlarla bağlan- masının birçok yöntemi vardır. Bu bağlantıların strüktürel elemanlar ara- sında yükleri 3 doğrultuda iletebilir şe- kilde olması gerekmektedir. Modüler hücre konstrüksiyonunun kendi için- deki bağlantıları ve hücrelerin birbiriyle olan bağlantıları strüktürel dayanıklılığı destekleyecek yeterlilikte olmalıdır [1]. Karşılıklı çerçeve ve döşeme eleman- larından oluşan açık hücrelerde, ard germeli bağlantılar kullanılmaktadır [2]. Modüler hücrelerin sahada yerinde dökme betonarme temellere bağlan- ması, temellerin içinden uzanan kolon filizleri ile yapılmaktadır. Modüler hüc- relerde önceden bırakılan delikler, te- mellerden uzanan kolon filizlerine yer- leştirilir ve ardından harç ile doldurulur. Modüler hücreleri birbirine sabitlemek için, hücrelerde bırakılan boşluğa çelik çubuklar ve bükülmüş borular yerleş- tirilerek harç dökülür. Modüler hücre- ler yatayda birbirine bağlanmaz ve iki hücre arasındaki boşluk derz filizi ve dolgu ile kapatılır [1]. Modüler hücreler, betonarme duvarları ile yatay ve düşeydeki yükleri strüktür aracılığıyla temellere aktarır. Duvar- lardaki yük taşıma kapasitesi oldukça yüksektir. Bu özelliği ile çok katlı bina yapımına uygundur. Modüler hücrele- rin taşıyıcı duvarları düşeyde hizala- nacak şekilde düzenlenmektedir. Dü- şeyde aynı hizaya gelmeyen duvarlar, modüler hücrenin döşemesiyle taşın- maktadır. Taşıyıcı olmayan bu duvar- lar, taşıyıcı duvarlardaki ile aynı yapım teknikleriyle veya hafif dolgu duvarlar olarak üretilebilmektedir [1]. Karşılıklı çerçeve ve döşeme elemanlarından oluşan açık hücrelerde, kirişler ve dö-