Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 127

MAKALE BETON PREFABRİKASYON TEMMUZ 2018 ◆ SAYI : 127 9 Gropius, modüler parça seçeneklerin- den oluşan, kullanıcı odaklı açık uçlu bir sistem geliştirmiştir [10]. R. Buckminster Fuller'in, 1927'de ta- sarladığı Dymaxion Evi tek aile için, herhangi bir yerde kurulabilecek mo- düler parçalardan oluşmaktaydı. Dy- maxion Evi, ortada düşey bir taşıyıcısı olan, tüm evin bu düşey taşıyıcıya ası- larak taşındığı bir tasarımdır. Öncelikle bu kolon monte edilerek taşıyıcı kablo- lar ve çelik kirişler buna asılmakta daha sonra alüminyum kaplama ve ısı yalı- tımı uygulanmaktadır. Tüm ıslak me- kanlar, sıhhi tesisat, güç üreten ve aynı zamanda hava, ışık, ısı ve benzerlerini dağıtmak için kullanılan ekipmanlar da bu düşey taşıyıcıya asılmaktadır. Evin odaları, her biri bağımsız olarak düşey taşıyıcı kolona asılmış olan, gerektiğin- de yerleri değiştirilebilen veya çıkarılıp daha yeni ve ileri teknoloji ürünü olan birimler yapıldığında onlarla değiştirile- bilen bölümlerdir [12]. 1949-1951 yılları arasında Jean Prouvé üç adet prefabrike tropikal konut prototipi üretmekle görevlendi- rilmiştir. Bu prototipler çelik ve alümin- yum levhalarla kapatılan demonte yapı olarak tasarlanmıştır. Prototiplerde ayarlanabilir güneş kırıcı paneller ve doğal havalandırmayı sağlayan çift çatı konstrüksiyonu yapılardaki en önemli ayrıntıları oluşturur. Yapı bozumuna uygun tasarım ilkelerinin gerçekleşti- rildiği ilk ve en önemli yapı projesidir [13] [8]. 1950'li yıllarda ilk konteynırların üre- tilmesi ve ABD’de modüler yapım en- düstrinin, konut olarak kullanılabilen römork üretimiyle birlikte gelişmesi mobil evlerin ortaya çıkışı ile sonuç- lanmıştır. Mobil evler hücre modüller gibi tamamen bitmiş olarak fabrikada üretilmekteydi [14]. 1960'lı yıllarda prefabrike beton tekno- lojisindeki gelişmeler modüler hücre yapılarda bu teknolojinin kullanılabi- lirliğini de gündeme getirir. Modüler hücre yapıların çok katı yapılardaki ilk uygulamaları sanılanın aksine çelik ve ahşap hücreler ile değil beton pre- fabrike hücreler ile gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde yapılmış iki örnek proje, Montreal'de yapılan Habitat 67 konut yerleşkesi ve Teksas’taki Hilton Pala- cio del Rio Otel yapısı olarak bilinmek- tedir. Hilton Palacio del Rio Otel'i dünyadaki ilk beton modüler yüksek yapı olmuş- tur. Tasarım ve uygulama aşamasının geleneksel yöntemlerle yaklaşık 2 yıl olarak gerçekleştirilebileceği öngö- rülen, 21 katlı 496 odalı otel binası; modüler hücre yapım tekniği ile 202 günde inşa edilmiştir. Her biri 35 ton ağırlığındaki oda üniteleri, halı kaplı zeminleri ve dekorasyonu tamamen monte edilmiş olarak şantiyeye taşın- mış, hücreler vinçle yerlerine çıkarıla- rak birbirlerine eklenerek bina montajı tamamlanmıştır. Sekiz oda büyüklü- ğündeki iki paralel üretim hattında, günde sekiz adet ünite üretilmiştir. Üretimdeki ekip, 100'den fazla çalı- şandan oluşmuş, her çalışan belirli bir görevi 496 kere yerine getirmiştir. Böylece ucuz işgücü ile gerçek bir montaj hattı düzenlemesi sağlanmış olunmuştur. Her modüle montaj tarihi ve konumlandırılacağı alanı ifade eden kodlar verilmiştir. Şantiyede kurulan vinç ile modüller kaldırılarak yerlerine yerleştirilmiş, günde ortalama 17 mo- dül yerine monte edilmiştir. Modüller nihai yerlerine yerleştirildiğinde, ko- ridor sonlarındaki kenar noktalardan destek çubuklarla kaynak yapılmıştır. Modüller fabrikada donatılı dökme beton ile oluşturulmuştur. Mekanik ve elektrik tesisatları için şantiyede montaj aşamasında, üst üste gelen modüller arasında 50cm’lik boşluklar bırakılmıştır. Tesisatların modüllerden ayrı detaylandırılmış olması montajda zorluklara sebep olmuştur (Şekil 3) [9]. ÇIĞIR AÇAN BİR TASARIM: HABİTAT 67 İsrail kökenli Mimar Moshe Safdie, mesleğinin yanı sıra şehir plancısı, te- orisyen, eğitimci ve yazar olarak anıl- maktadır. Yahudi asıllı olan ailesinin 1954 yılında Kanada’ya göç etmesiyle 1955-1961 arasında Montreal’deki McGill Üniversitesi'nde mimarlık eği- timi görmüştür. Philadelphia'da Louis Kahn ile birlikte bir süre çalıştıktan Şekil 3. Hilton Palacio del Rio Otel, San Antonio,Teksas [15]