Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 134

kot farkı bulunan iki bölümün varlığına karşın ayrılmamış olan prefabrike be- tonarme binada özellikle aşık eleman- larında yanal sehimler ve bağlantılarda hasarlar oluşmuştur. Bölgede döşeme elemanları olarak yaygın biçimde TT döşeme panelle- rinin kullanıldığı, alternatif olarak ise boşluklu döşeme elemanlarından da yararlanıldığı görülmüştür. Döşeme elemanlarını birbirine bağlayan her- hangi bir bağlantı detayına rastlanma- mıştır. Bu tür döşemelerde rijit diyaf- ram (levha) etkisinin sağlanmasının binanın genel deprem performansı üzerine olumlu etkisi açıktır. Prefabrike betonarme yapılarda, yapıl- dığı yıla ya da kullanıcı isteğine bağlı olarak cephe kaplamaları değişmekte- dir. Giydirme sandviç panel, prefabrike betonarme cephe elemanları ve tuğla duvarlar sıkça tercih edilen cephe kap- lamalarını oluşturmaktadır. Bölgedeki sanayi yapılarında özellikle tuğla du- varla gerçekleştirilen cephelerde deği- şik düzeylerde hasar ve çatlaklar mey- dana gelmiştir (Şekil 44). Prefabrike betonarme cephe panelleri ise bölgede nadir kullanılmakla birlikte incelenen prefabrike TT düşey cephe elemanla- rında ve bağlantı bölgelerinde herhangi bir hasara rastlanmamıştır. 2.3.3. Prefabrike Binaların Deprem Performansının İyileştirilmesine Yö- nelik Çalışmalar SAFECAST Projesi (Performance of Innovative Mechanical Connections in Precast Building Structures under Seismic Conditions), prefabrike yapı- lardaki birleşim detaylarının deprem güvenliğinin araştırıldığı, bu konuda kuramsal ve deneysel çalışmaların gerçekleştirildiği bir Avrupa Birliği pro- jesidir. Proje kapsamında, proje ortak- ları, farklı prefabrike yapı elemanlarının birleşim detaylarını ve deprem gü- venliğini incelemişlerdir. Türkiye’den İTÜ ve TPB’nin ortak olduğu projede moment aktaran kolon kiriş birleşim- lerinin deprem güvenilirliği üzerinde durulmuştur. İTÜ Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarı’nda ger- çekleştirilen tam ölçekli deneysel ça- lışmalar kapsamında bir adet sanayi yapıları için, bir adet de konut yapıları için moment aktaran birleşim detayı geliştirilmiş ve test edilmiştir [19,20]. Sanayi tipi için gelistirilen birleşim bir tür kompozit bağlantıdır; burada ki- riş alt bölgesinde kaynaklı bağlantı, boşluklu bırakılan kolon ile kiriş üst bölgesinde ıslak bağlantının birlikte kullanılması ile oluşturulan moment aktaran bir bağlantıdır. Uygulamada kiriş alt yüzeyinde boyuna donatılara ve etriyelere kaynaklanan çelik plaka, kolon gusesi üzerinde önceden bırakı- lan çelik plakaya kaynaklanır. Boşluklu dökülen kolon ile kiriş üst bölgesinde de sonradan “sürgü donatısı” ekle- nerek topping (üst) betonuna kadar doldurulur; bu şekilde moment aktaran bağlantı teşkil edilmiş olur. Bu bağlantı ve ilgili detaylar TBDY- 2018’de MAB3 tipi bağlantı olarak önerilmiştir. SAFECAST projesi kap- samında geliştirilen ve TBDY-2018’de önerilen bu birleşim detayı yüksek gö- reli kat ötelemelerinde bile stabilitesini korumakta ve yeterli yapı güvenliğini sağlamaktadır. Özellikle arakatlı pre- fabrike yapılarda yönetmelikte öneri- len bu bağlantı tiplerinin kullanılması yapı güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Bu bağlantıların yaygın- laşmasıyla ve TBDY-2018’de belirtilen bağlantıların koşullara uygun olarak kullanılmasıyla prefabrike yapılarda deprem hasarlarının azalacağı, perfor- mansın artacağı düşünülmektedir. Şekil 44. Malatya 1. O.S.B. (a,b) Tuğla Duvarlarda Oluşan Çatlaklar (a) (b)