Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 136

MAKALE BETON PREFABRİKASYON EKİM 2020 ◆ SAYI : 136 6 rine bir literatür derlemesi yapılmıştır. Kiriş-kolon bağlantılarında kuru birleşi- mi sağlayan ve değiştirilebilme özelliği olan sigorta elemanların çalışıldığı az sayıda kaynağa ulaşılabilmiştir. Bu çalışmalarda, çelik veya alüminyum elemanlar kullanılarak uygulanan kuru birleşimlerin önüretimli yapıların dep- rem performansı üzerindeki olumlu et- kileri ortaya konmuştur. Farklı ıslak ve hibrit kiriş-kolon bağlantılarında akma- ya karşı gelen göreli ötelenme oranının %1.0~%1.5 seviyelerinde olduğu ve kuru birleşimlerin hibrit birleşimlere göre %50 daha sünek davrandığı gö- rülmüştür. Rijitlik değişiminin birleşim tipinden bağımsız olduğu belirtilmiştir. LİTERATÜR ÇALIŞMASI Deprem enerjisinin tüketimine katkı sağlayan değiştirilebilir bağlantı ele- manları (sigorta elemanlar) , taşıyıcı sistemin önüretimli betonarme kiriş ve kolonlarında hasar oluşumunu önle- yebilen ya da önemli ölçüde azaltabi- len yapısal elemanlardır. 1999 yılında California Üniversitesi San Diego’da (UCSD) tamamlanan PRESS (Precast Seismic Structural Systems) projesi [1], önüretimli betonarme sistemlerin birleşim bölgelerinde çelik bağlantı elemanlarının kullanımı konusunda önemli sonuçlar ortaya koymuştur. Bu yazıda, önüretimli betonarme ve çelik yapılarda kiriş-kolon birleşim böl- geleri için literatürde önerilen yenilikçi yaklaşımlar üzerine bir derleme yapıl- mıştır. Wang ve diğ.(2018) [2], üzerinde bo- ğumların bulunduğu alüminyum mal- zemeden imal edilmiş “bambu tipi” enerji tüketimi sağlayan elemanlar geliştirmiştir. Boğumlu eleman daire kesitli tüp ile çevrelenmiştir, Şekil 1. Bu tür elemanlar, değiştirilebilir özel- liklerinden dolayı diğer çalışmalarda da ifade edildiği gibi sigorta eleman olarak adlandırılmıştır. Önüretimli yapı elemanlarının birleşiminde kaynaklı imalata ve yerinde dökme beton kulla- nımına ihtiyaç duyulmayan ekonomik ve güvenilir bir birleşim türü olarak önerilmektedir. Bambu tipi elemanlar üzerinde gerçekleştirilen çok sayıdaki yorulma deneyi sonucunda; elemanı çevreleyen tüp ve eleman üzerindeki boğumlar sayesinde burkulma davra- nışında önemli iyileşmeler ve kararlı çevrimsel davranışlar gözlenmiştir. Çalışma kapsamında boğum aralıkları, sayıları ve boğum ile çevreleyen tüp arasındaki mesafe gibi parametreler esas alınarak sayısal analizler gerçek- leştirilmiş ve sonuç olarak boğumlu elemanın temas koşullarını tahmin edebilen analitik model geliştirilmiştir. Deneysel ve sayısal çalışmalar sonu- cunda bambu elemanların mevcut ve yeni inşa edilecek yapıların deprem davranışını önemli ölçüde iyileştire- bilen sürdürülebilir nitelikli bir eleman olarak kullanılabileceği ifade edilmiştir. Richards ve Oh (2019) [3] moment çerçevelerinde kullanılabilecek değişti- rilebilir sigorta elemanlar geliştirmiştir. Çelik elemanların alt ve üst kesitlerinde yer alan levhalar kiriş elemanda özel- likle hasarın engellenmesini sağlaya- Şekil 1. Enerji tüketimi sağlayan alüminyum bambu elemanlar ve kullanım yerleri [2] Dr. Cihan SOYDAN Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Mü- hendisliği Bölümü’nden 1998 yılında mezun olmuştur. 2001 yılında İstan- bul Teknik Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. 2015 yılında “Yeni Bir Sönümleyici Eleman ve Prefabrike Yapı Sistemlerindeki Moment Aktarmayan Birleşimlere Uygulanması” başlıklı çalışması ile İstanbul Teknik Üniversitesi’nden doktora derecesini almıştır. Geomet- ri ve malzeme bakımından doğrusal olmayan sistemlerin analizi ile enerji sönümleyiciler hakkında deneysel ve nümerik çalışmaları olup bu alanlarda ulusal ve uluslararası makale ve bildi- rileri bulunmaktadır.