Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 139

MAKALE BETON PREFABRİKASYON TEMMUZ 2021 ◆ SAYI : 139 6 yükler etkisindeki yapı elemanlarının büyük açıklıkları geçmesine imkan verdiği prekast ardgermeli yapı sis- temleri, depo ve lojistik binalarında ekonomik ve yapısal açıdan alternatif yapı sistemlerine göre önemli avan- tajlara sahiptir. Ancak bu sistemler, yapı elemanlarında klasik anlamda plastik mafsallaşmanın oluşmama- sı, bağlantıdaki boşluk açılmasının ‘düzlem kesitler düzlem kalır’ pren- sibinin kullanılmasına engel olması gibi sebepler ile geleneksel yöntem- ler kullanılarak analiz edilemezler. Bu çalışmada, bu sistemleri geleneksel sistemlerden ayıran modelleme prensipleri irdelenecektir. 1. PREKAST ARDGERMELI YAPI SİSTEMLERİNİN ÖZELLİKLERİ Prekast ardgermeli yapılar, taşıyıcı sistemin prekast elemanlar ve onları birbirine bağlayan ardgerme halat- ları ile oluşturulduğu sistemlerdir. Genellikle önçekmeli olarak üretilen prekast elemanların montajını mü- teakiben, ardgerme halatları üretim aşamasında kiriş ve kolonlarda bı- rakılan kılıflardan geçirilir ve ankraj bölgelerinden germe işlemi yapılır. (Şekil 1) Prekast ardgermeli yapı sistemleri, alternatif yapı sistemlerine göre aşa- ğıdaki avantajları ile öne çıkar: • Yüksek mukavemetli öngerilme halatlarının hem prekast eleman- ların kendi içlerinde hem de ta- şıyıcı sistemin oluşturulmasında kullanılması kesitlerin moment kapasitesini önemli oranda arttırır. Bu durum, hem büyük açıklık, bü- yük yüklere sahip sanayi yapıla- rında kesit yeterliliğini sağlar, hem de daha küçük kesitler kullanılarak ekonomik bir tasarım ortaya çık- masına ve binanın hafiflemesine neden olur. • Ard germeli sistemlerde, deprem yüklerinin güvenle yapısal ele- manlara aktarılmasını sağlayacak kesitlerle elastik olarak tasarla- nan ard-germe halatlarının yapıyı orijinal konumuna geri getirme özelliği bulunmaktadır. Böylece, deprem sonrası sistem kendini toparlar ve kalıcı deformasyonlar sınırlandırılır. • Yapısal hasar, konvansiyonel sistemler gibi yapı elemanlarında öngörülen uzunluklarda yayılmış plastik mafsallarda değil, özel ola- rak tasarlanmış düğüm bölgesin- de meydana gelir. Özel çimento harcı ile güçlendirilen düğüm böl- gelerinde yerel çatlaklar oluşması biçiminde görülen sınırlı yapısal hasar, sistemi toparlayan elastik ardgerme halatları ile birlikte, bi- nanın deprem sonrası kullanılabi- lirliğini sağlar ve olası tamir/ona- rım maliyetini minimuma indirir. (Şekil 2) Prekast ardgermeli yapılar, ardger- me halat sisteminin aşağıda belirtilen prensipler çerçevesinde tasarlanma- sı ile sınıflandırılabilir: • Ardgerme halatları çerçeve bo- yunca sürülebilir ya da prekast elemanlarda bırakılan ankrajlar- dan gerilmek sureti ile maksimum moment bölgelerinde kullanıla- bilir. Halatların çerçeve boyunca sürülmesi, ankraj malzemesi açı- sından ekonomi sağlamakla bir- likte uzun boya sahip çerçeveler- de uygulama zorluğu yaratabilir. • Ardgerme halatları, kiriş kesitinin merkezine tek sıra olacak şekilde ya da kirişin alt ve üst bölgelerine çift sıra olacak şekilde yerleştirile- bilir. Halatların kiriş merkezine tek Şekil 1. Prekast ardgermeli yapı sistemi [1]