Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 141

MAKALE BETON PREFABRİKASYON OCAK 2022 ◆ SAYI : 141 10 davranış katsayısı, dayanım fazlalığı katsayısı, izin verilen bina yükseklik sınıfları) verilmiştir. Genel kabul gör- müş başlıca Uluslararası yönetmelik- lerde yer almayan bu yaklaşım hem tasarımcıları hem de prefabrikasyon sektörünü sınırlandırmaktadır. TBDY 2018 kapsamında tanımlanmış olan standart bağlantı tiplerinin yanı sıra, diğer bağlantı yöntemlerinin de kulla- nılabilmesine imkan veren yönetme- lik maddeleri bulunmasına rağmen, uluslararası yönetmeliklerde de tanımlı olan “enerji sönümleyen – sünek bağlantı” (ductile connection) yakla- şımına bu aşamada yönetmeliğimizde yer verilmemiştir. Yönetmeliğimizin bu yeni bölümünün gelecek sürümlerde gelişerek mühendislerimizin ve sektö- rün ihtiyaçlarına cevap vermesi önemli bir ihtiyaçtır. Bu doğrultuda, özellikle “güçlü bağ- lantı” ve “sünek bağlantı” yaklaşım- larını karşılaştırmak üzere bir irdeleme yapmak faydalı olacaktır. Bu amaca yönelik olarak her iki bağlantı yöntemi- nin de geçerli olduğu Uluslararası pek çok tasarım yönetmeliğinden biri olan Eurocode yönetmeliği seçerek yapılan bir karşılaştırmayı burada inceleyebili- riz (Camnasio, et al) [4]. Prekast kolon bağlantıları için farklı tasarım yakla- şımlarının seçiminin etkisini anlamak için Şekil 10’ da gösterilen 60x60 ko- lon tasarımı ayrıntılı olarak incelenmiş- tir. Kolon %10 eksenel yük etkisi altın- da ve %2 donatı pursantajına sahiptir. “Sünek Bağlantı” tasarım yaklaşı- mında, bağlantı kapasitesi kolonun- kiyle eşleştiğinden, bağlantı 8- adet HPKM®39 Kolon Pabucu ve 8 adet HPM®-EQ39 (sertifikalı özel sismik) Ankraj Bulonları kullanılarak doğrula- nır. HPM®-EQ bağlantı sistemi, ACI 374.2R-13 Şartnamesine uygun ola- rak test edilmiş ve Eurocode ile uyum- lu olarak “yerinde dökme / monolitik” bağlantıya eşdeğer olduğu sertifika- landırılmış “Ön-onaylı” bir bağlantı sistemidir. Eurocode kapsamında bu tür ön-onaylı bağlantılar “sünek bağ- lantı” tasarımı kapsamında herhangi bir ek dayanım öngörülmeden boyut- landırılabilmesi mümkündür. Diğer yandan, kapasite tasarımı ilkesine göre, tasarıma esas iç kuvvetlerin yanı sıra elemanların, yani düğüm noktası ve bağlantının karşılıklı dayanımları da dikkate alınmalıdır. Gevrek kırılmaları veya istenmeyen konumlarda plastik mafsallaşmayı önlemek için bağlantı- nın dayanımının kolonun dayanımı ile kontrol edilip sınırlandırılması uygun olacaktır. Bu yaklaşım hem iyi bir ya- Şekil 9. Yanal yük taşıyan prekast betonarme sistemler Şekil 10. “Sünek bağlantı” ve “güçlü bağlantı” tasarım örneği (Camnasio et al) [4]