Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 141

GÖRÜŞ BETON PREFABRİKASYON OCAK 2022 ◆ SAYI : 141 20 DÜNDEN BUGÜNE BETON PREFABRİKASYONUN ÖNCÜ KURULUŞLARI • BETON PREFABRİKASYON’UN TÜRKİYE’DE İLK UYGULANIŞI Şinasi Acar tarafından yayına hazır- lanmış Türkiye’de Beton Prefabri- kasyon’un Tarihçesi Kitabında (TPB Yayını, 2006) beton prefabrikasyonun olmazsa olmaz iki ana öğesi olarak ‘sı- nai üretim’ ve ‘kalitede süreklilik’ kav- ramları gösterilerek, bu iki ana kriter esas alındığında ‘santrifüj betonarme direk’ üretimi ile betonarme prefabri- kasyonun Türkiye’deki ilk uygulanışı arasında koşutluk kurulur. Bu çerçevede 1953 yılında İzmir’de üretime geçen Çimentaş Çimento Fabrikası’na düzenli tüketim sağlaya- cak bir girişimle ortaya çıkan ve 1955 yılında yine İzmir’de üretime başlayan Betontaş T.A.Ş. tanıtılır. Betontaş, santrifüj beton direk alanın- da kurulan ilk müessese olarak tarihe geçmiştir. 1960’lı yıllarda, beton dire- ğin ülke genelinde yaygınlaşmasına ve artan talebe bağlı olarak, 1965’te Tur- gutlu-Manisa’da Betoya , 1966’da Es- kişehir’de Eston ve 1969’da Niğde’de Niğbaş beton direk fabrikaları santrifüj beton direk üretmeye başlamışlardır. Aynı yıllarda Ahmetli -Manisa’da De- mirağ kanalet ve kanalet ayağı üretimi de bu başlık altında değerlendirilir. Anı- lan fabrikalar ilerleyen yıllarda beton direkten sonra beton prefabrikasyon üst yapı elemanları üretimi ve montajı ile değişik projelerin sorumluluklarını yükleneceklerdir. • BETON PREFABRİKASYON UYGU- LAMALARI VE YENİ FİRMALAR Aynı kitapta beton prefabrikasyon in- şaatın emekleme dönemi olarak anılan 1960’lı yıllarda; bir başka koldan ham- lenin de 1961 yılında ‘ilkokullar proje- siyle’ Doğan Dölcel (Prefabrik Birliği ilk Yönetim Kurulu Başkanı) tarafından gerçekleştiği yazılmaktadır. Buradaki iz takip edilerek ve özellikle yurt dışı deneyim Türkiye’ye taşınarak 1960’lı yılların sonunda İzmir Kemal- paşa’da AFAPrefabrik , 1970’li yılların başında Ankara’da Fe-Ga ve İstan- bul’da Gök İnşaat kurulur ve değişik ‘ilk projeler’ için beton prefabrikasyon eleman üretimine başlarlar. Nihayet aynı tarihlerde üretim hayatına baş- lamış Yapı-Merkezi Araştırma Proje Uygulama A.Ş . -İstanbul’da yine be- ton prefabrikasyonun öncülleri içinde sayılmaktadır. Bu firmalara yeni firmaların katılımıyla 1980’li yılların başından itibaren bir Birlik oluşturma gereksinimi ortaya çı- kacak ve 1984 yılında Türkiye Prefab- rik Birliği kurulacaktır. • BİR YARIM ASIR SONRA DURUM Türkiye Prefabrik Birliği’nin bugün ku- ruluşunun üzerinden 38 yıl geçmiş, üye 42 kuruluşuyla başlangıçtan itiba- ren sektöre sunduğu eğitim, araştırma, kalite sürekliliğinin sağlanması çabala- rını artan ivmelerle sürdürmektedir. Diğer yandan, ilk beton santrifüj beton direk fabrikası Betontaş’ın 1955 yılında kuruluşu referans alınırsa 67 yıl, diğer önemli ilk firmaların kurulup, üretime başladıkları yetmişli yılların başı dik- kate alındığında ise üzerinden yarım asır geçmiş beton prefabrikasyonun bu doğuş ve emekleme yıllarını bugün anmamızın nedenine gelince? 2021 yılı tamamlanırken Birlik üyemiz Niğbaş’tan aldığımız haber bu yazının kaleme alınmasını tetikledi. Niğde Be- ton Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Niğbaş) olarak 1969 yılında bir İller Bankası iştiraki olarak kurulup üretime baş- layan ve 1993 yılında özelleştirilerek Işıklar Holding bünyesine geçen kuru- luş; sektöre verdiği 52 yıllık hizmetten sonra 01 Ocak 2022 itibariyle üretimini durdurduğunu açıkladı. (Niğbaş Genel Müdürü Sn. Agah Durukal’la yapılmış röportaj için Dergimizin 133. sayısına bakabilirsiniz.) İlgili holding bünyesinin değerlendir- melerle aldığı bu kararı sektörümüzle paylaşmak istedik. Bunun ötesinde Beton Prefabrikasyon’un Türkiye’de ilk öncüllerinden biri sayılan Niğbaş’ın açıkladığı bu ayrılık, birer yaprak dökü- mü gibi diğer öncül firmaların büyük çoğunluğunun sektörden ayrılmış ol- duğunu akla getirdi ve bu firmaları bir kez daha anmak istedik. • YAPRAK DÖKÜMÜ… Betontaş T.A.Ş. 1970’li yılların başın- dan 1995 yılına kadar 25 yıl beton pre- fabrik üst yapı elemanları da ürettikten sonra, faaliyetlerini sonlandırdı. Beton- taş’ın bütün bu süre içerisinde Genel Müdürlüğünü yapan Altay Çizgenakat, 1996 yılında İzmir’de Akat Prefabrik’i kurdu ve Birliğimize üye bir kuruluş olarak, Çizgenakat ve firması aramızda