Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 142

MAKALE BETON PREFABRİKASYON NİSAN 2022 ◆ SAYI : 142 12 balastsız bir hattın düzenli aralıklarla tekrarlanan statik ve dinamik yükler al- tında davranışı incelenmektedir. Üst- yapı elemanının ve hattın güvenilir bir nihai değerlendirmesi için, test hatında toplamda 150 milyon tona varan yük- lemeler etkisinde üç yıl gibi uzun bir süreçte test çalışmaları yapılmaktadır. Test hatlarında ray üstyapısı statik, dinamik yükler ve sıcaklık değişimi et- kisinde incelenebilmektedir. Testlerde tüm sistemin değerlendirilmesi yapı- labileceği gibi tasarım bileşenlerinin amacına uygunluğu da kontrol edile- bilmektedir [5]. Laboratuvar deneylerine örnek olarak, Münih Teknik Üniversitesinde 1/1 öl- çekli ÖBB-Porr tasarım tipi için gerçek- leştirilen çalışmalar verilebilir. İspanya, Kore, Çin ve İngiltere’deki laboratuvar- larda da 1/1 ölçekli elemanlar üzerinde statik ve dinamik yükler etkisinde de- neyler yapılmaktadır [4], [5]. Bu bağlamda gerçekleştirilen çalışma- lardan biri de, Yapıray A.Ş. tarafından geliştirilen balastsız demiryolu hattı üstyapı prefabrik döşemesi (Panel- ray ® ) için bir test prosedürünün oluş- turulması ve Yerköy-Sivas YHT hattı projesi kapsamında uygulanmasıdır. EN normlarında bu konu ile ilgili bir tasarım onay prosedürü bulunmadı- ğından, Panelray ® sistemi için hazırla- nan tasarım onay test prosedürlerinde İspanyol Demiryolları’nın (ADIF) tavsi- yeleri: "Sistemas de via sobre base de hormigon y tacos prefabricados" takip edilerek incelenen sisteme uygun re- vizyonlar yapılmıştır [4], [15]. Bu tavsiyelere göre ilk olarak 2018 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi İn- şaat Fakültesi Yapı ve Deprem Mühen- disliği Laboratuvarında (YDMLab) 1/1 ölçekli deneyler gerçekleştirilmiştir, Şekil 8. Bu deneylerde, tüm katmanları ile laboratuvarda inşa edilen balastsız üstyapı döşemesi; travers testlerine benzer şekilde statik, dinamik ve yo- rulma yüklemelerine maruz bırakılmış, sistem ve bileşenlerin davranışları in- celenmiştir [4], [15]. Balastsız demiryolu hattı üstyapı pre- fabrik döşeme sistemi üzerinde yapı- lan testlere ait yöntem ve YDMLab’da gerçekleştirilen deneyler aşağıdaki bö- lümlerde özetlenmiştir [4], [15]. Görsel muayene: Balastsız demiryolu hattı üstyapı döşeme sistemi için se- çilen numumeler üzerinde görsel mua- yene gerçekleştirilmiştir. Tüm yüzeyler ve her bir ray oturma alanı incelenerek aranan kriterlerin sağlanıp sağlanma- dığı gözlenmiştir. Geometrik ölçüm: Balastsız demiryolu hattı üstyapı döşeme sistemi için se- çilen numumeler üzerinde ekartman ölçümü, en-boy-kalınlık ölçümü, ray oturma alanı için ölçümler ve ray otur- ma alanı aralıkları için ölçümler yapıl- mıştır. Şekil 8. İTÜ YDMLab test çerçevesi [4] Şekil 9. Düşey yük testi [15] Şekil 10. Düşey yük testinde kullanılan yükleme-bekleme-boşaltma döngüsü [15]