Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 143

MAKALE BETON PREFABRİKASYON TEMMUZ 2022 ◆ SAYI : 143 14 olanak sağlamaktadır. Bu sebeplerle, Şekil 7’de gösterildiği şekilde üst kolon üst ucuna yatay doğrultuda ±250 mm yerdeğiştirme ve 1000 kN yük kapasi- teli bir hidrolik veren bağlanmıştır. Üst katların ağırlığını temsil etmek üzere, yatayda ötelenme yapabilecek şekilde kolon üst ucuna yerleştirilmiş bir hid- rolik kriko yardımıyla 450 kN’luk sabit basınç kuvveti uygulanmıştır. Düşey hidrolik piston altına yerleştirilmiş kü- resel mafsal sayesinde kolon üst yü- züne dik kuvvet üretmektedir. Kolon alt ucu rijit bir mafsal detayına bağlan- mıştır. Kiriş serbest ucunda, üst ucu mafsallı alt ucu ankastre mesnetli bir bağlantı kolu kullanılarak, kiriş uç reak- siyon kuvvetinin sürekli düşey kalması sağlanmıştır. Kiriş tepki kuvveti, bağ- lantı kolu üzerine yerleştirilen yük ölçer ile doğrudan tespit edilmiştir. Çevrim- sel yüklemede enerji sönümleme lev- halarının ve kiriş boyuna donatılarının şekildeğiştirme dağılımlarını saptamak için, çok sayıda şekildeğiştirme öl- çer Şekil 8’de gösterildiği gibi levha ve donatıların üzerine yapıştırılmıştır. ACPH ’nin dönme açısı, yerdeğiştirme ölçerler arasındaki yerdeğiştirme farkı ile hesaplanmıştır (Şekil 8b). 3.3. Yükleme Protokolü ACPH ’nin deprem etkisindeki perfor- mansını incelemek amacıyla gerçek- leştirilen deneylerde Şekil 9’da verilen yükleme protokolü kullanılmıştır. Yük- leme işlemi iki aşamadan oluşmak- tadır: 1) Kolon tepesine yerleştirilen hidrolik kriko ile 450 kN sabit eksenel yüke (%30 eksenel kuvvet oranı) ula- şana kadar 50 kN/dk’lık hızla yükleme yapılmıştır. 2) APHJ-0-0, APHJ-1- 300 ve APHJ-1-600 N numuneleri- nin ABAQUS yazılımında oluşturulan sonlu eleman modelleri kullanılarak, akma yerdeğiştirmesi değerleri sıra- sıyla yaklaşık 10, 8 ve 16 mm olarak elde edilmiştir. Bu sebeple, yükleme protokolünde 8 mm’ye kadarki yer- değiştirme adımlarında, yerdeğiştirme genliği her çevrimden sonra 2 mm art- tırılmıştır. Sonrasında 32 mm’ye kadar olan yerdeğiştirme adımlarında yer- değiştirme genliği her üç çevrimden sonra 4 mm arttırılmıştır. 32 mm’nin üzerindeki yerdeğiştirme genliklerinde ise artış miktarı her üç çevrimde bir 8 mm’ye çıkarılmıştır. Bu çevrimsel yük- leme, kolonda gerçekleşen en büyük dayanım %20 azalıncaya kadar devam ettirilmiştir. Yerdeğiştirme protokolü, doğru veri toplama endişesiyle 8 mm/ dak’lık yükleme hızıyla uygulanmıştır. 4. DENEY SONUÇLARI Numunelerin göçme mekanizmaları, dayanım azalması, süneklik ve enerji kapasitesiteleri deneysel olarak ince- lenmiştir. Şekil 10’da verilen göçme mekanizmaları resimlerinde, mavi çiz- giler pozitif yönlü (altta çekme), kırmızı çizgiler ise negatif yönlü (üstte çekme) yükleme etkisinde oluşan çatlakları göstermektedir. 4.1. Göçme Mekanizmaları Yerinde dökme kiriş-kolon birleşimi numunesinde (APHJ-0-0), 6 mm yer- değiştirme adımında (%0.33 ötelenme oranı) kirişin üst ve alt yüzlerinde yak- laşık etriye aralığına (100 mm) karşı gelen birkaç eğilme çatlağı oluşmuş- tur. 8 mm’lik yerdeğiştirme adımında yeni çatlaklar oluşmuştur. Kirişin orta yüksekliğine kadar ilerleyen çatlaklar, kolon yüzeyinden belli bir mesafede büyük bir çatlak oluşturucak şekilde birleşmişlerdir. 16 mm’lik yerdeğiştir- me adımına ulaşana kadar yeni çatlak meydana gelmemiş, mevcut çatlakla- rın genişlikleri bir miktar artmıştır. 20 mm’lik yerdeğiştirme adımında kolon yüzeyinden 300 mm mesafede kiri- şin üst ve alt kenarlarından itibaren diyagonal çatlaklar oluşmaya başla- mıştır. Yerdeğiştirmenin büyümesiyle (28 mm), bu diyagonal çatlaklar kiriş yüzeyine hızla nüfuz etmiş ve genişlik- leri büyük eğilme çatlağının genişliğini Şekil 9. Yükleme protokolü