Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 149

MAKALE BETON PREFABRİKASYON OCAK 2024 ◆ SAYI : 149 11 mans analizlerine başlanmıştır. Bu analizler sırasında, kesit özellikleri ve yükseklik değerleri sabit tutula- rak aynı deprem yükü altında her üç hasar seviyesine karşılık gelen kritik kütle değerleri (eksenel yük) hesaplanmıştır. Kütle değerindeki her değişim moment-eğrilik ilişkisi- ni ve sonucunda birim şekildeğiştir- me değerlerini de değiştirdiğinden kritik kütle hesabında iteratif analiz yöntemi kullanılmıştır. Bu çok yönlü analizi gerçekleştirebilmek için özel bir yazılım geliştirilmiştir. • Eksenel yük oranlarının değişimi sırasında, Etkin Rijitlik değeri bu- lunurken DBYBHY-07’de belirtilen oranlar kullanılmıştır. İkincil mo- ment etkilerinin de hesaba katıla- bilmesi amacıyla P-∆ etkileri de dikkate alınmıştır. • Aynı prosedür, DBYBHY-07’de ta- nımlanan dört farklı deprem bölgesi ve dört farklı zemin sınıfı için tekrar- lanmıştır. Sonuç olarak; değişken- leri kolon yükseliği ve eksenel yük olan toplam 384 adet analitik hasar tahmin eğrisi elde edilmiştir. • Çalışmanın sonucunda, Kahraman- maraş Depremleri’nden etkilenen benzer tipteki sanayi yapılarının teknik özellikleri kullanılarak elde edilen teorik sonuçlar, gerçek hasar durumları ile karşılaştırılmıştır. 2. BİNA ENVANTER ANALİZİ Saha çalışmaları ile prefabrik yapı üreticilerinden temin edilen projele- rin detaylı olarak incelenmesi sonucu çalışma kapsamındaki bina envanteri, çatı sistemine mafsallı olarak bağlı, birbirine eş kare kesitli kolonlara sahip prefabrik betonarme ve yerinde dökme tek katlı betonarme sanayi yapıları ola- rak belirlenmiştir. Son yıllarda inşa edilen sanayi tipi be- tonarme yapılarda daha büyük kolon kesitleri kullanıldığı söylenebilir. Bu tip yapılara etki eden yanal ve di- key yükler, temel seviyesinde rijit, üst seviyede ise çatıya mafsallı bağlantıya sahip ters sarkaç olarak tanımlanan kolonlar tarafından karşılanmaktadır. Prekast çatı ve oluk kirişleri ile çelik çatılar, kolonlara mafsallı bir şekilde bağlandığından çatı düzlemindeki her çerçevenin birbirinden bağımsız ola- rak davrandığı söylenebilir [12]. Şekil 1, Türkiye’de karşılaşılan sanayi tipi betonarme yapıların genel özelliklerini yansıtmaktadır. Yapılan saha çalışmaları ve incelenen anketlere göre yapısal değişkenlerin en küçük ve en büyük değerleri belirlen- miştir. İncelenen yapıların büyük bö- 2.1 Türkiye’deki Betonarme Sanayi Tipi Yapılarının Sınıflandırılması Türkiye’deki sanayi tipi yapıların bü- yük çoğunluğunu, üretim ve depolama amacıyla kullanılan tek katlı prefabrik betonarme binalar (sanayi tipi yapıla- rın yaklaşık % 90’ı) [11] ile hafif çatı sistemlerini taşıyan yerinde dökme tekil kolonlara sahip betonarme bina- ların oluşturduğu gözlenmiştir. Hızlı ve düşük maliyetle inşa edilebilmeleri nedeniyle sıkça tercih edilen prefabrik betonarme yapıların mimari ve yapısal özelliklerinin yanında performanslarına ilişkin özellikle Ceyhan (1998), Koca- eli ve Düzce (1999), Kahramanmaraş (2023) depremlerinden sonra hazır- lanmış kapsamlı çalışmalar mevcut- tur [12,13]. Ancak, DBYBHY-07’den sonra, bu yapısal özelliklerde önemli değişiklikler yaşandığı gözlenmiştir. Şekil 1. Türkiye’deki tek katlı betonarme sanayi yapılarının örnek planı Bu tip yapıl ra etki eden yan l ve dikey yükler, temel seviyesinde rijit, üst seviyede ise çatıya mafsallı bağlantıya sahip ters sarkaç olarak tanımlanan kolonlar tarafı dan karşılanmaktadır. Prekast çatı ve oluk kirişleri ile çelik çatılar, kolonlara mafsallı bir şekilde bağlandığından çatı düzlemindeki her çerçevenin birbirinden bağımsız olarak davrandığı söylenebilir [12]. Şekil 1, Türkiye’de karşılaşılan sanayi tipi betonarme yapıların genel özelliklerini yansıtmaktadır. Prekast Aşık Yerinde Dökme Kolon Yatay Açıklık (Makas Uzunluğu) 10 - 30 m 5 - 12 m * Poliüretan * Taşyünü * Camyünü Sandviç Panel Trapez Sac Panel Eternit Çelik Makas Çelik Kiriş Uzay Kafes Sistemi Çelik Kiriş Prekast Vinç Kirişi Prekast Çatı Kirişi Prekast Oluk Kirişi Dikey Açıklık 6 - 12 m Mafsallı Bağlantı Prefabrik Betonarme Kolon Şekil 1: Türkiye’deki tek katlı betonarme sanayi yapılarının örnek planı Yapılan saha çalışmaları ve incelenen anketlere göre yapısal değişkenlerin en küçük ve en büyük değerleri belirlenmiştir. İncelenen yapıların büyük bölümünde kare kesitli kolonlar kullanıldığı ve kesitlerin prefabrik betonarme yapılar için 35x35 ile 70x70 cm; yerinde dökme betonarme yapılar içinse 50x50 ile 80x80 cm arasında değiştiği gözlenmiştir. Kolon yükseklikleri ise her iki yapı türü için de 5 ile 12 m arasındadır. Yatay açıklıklar prefabrik betonarme yapılar için 10 m ile 30 m; yerinde dökme betonarme yapılar içinse 10 m ile 24