Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 149

MAKALE BETON PREFABRİKASYON OCAK 2024 ◆ SAYI : 149 12 donatı oranının genellikle % 1.6 ile % 2 arasında değiştiği ve nadiren de olsa % 3’e çıkabildiği, yerinde dökme beto- narme kolonlar içinse DBYBHY-07’ye göre en küçük donatı oranı olan % 1’in kullanıldığı görülmüştür. Genellikle 8 mm olan etriye çaplarının hâkim boyu- na donatı çapı arttıkça 10-12 mm’ye çıktığı, en kritik bölgedeki etriye sıklığı- nın ise neredeyse tüm kolon kesitlerin- de 10 cm olduğu gözlenmiştir. Kalite kontrol seviyesi yüksek bu tip yapıların statik projeleri incelendiğinde, kolonla- rın büyük çoğunluğunda C30 ( f ck =30 MPa) beton sınıfı kullanıldığı, kesitlerin neredeyse tamamında 2.5 cm’lik pas- payı bulunduğu görülmüştür. Prefabrik betonarme olanlarda prekast kiriş ve aşık sistemi yaygın olarak kullanılırken yerinde dökme betonarme yapıların çoğunda uzay kafes çatı sistemi bu- lunmaktadır. Çatı örtülerinde ise ge- nellikle poliüretan veya taşyünü izoleli sandviç paneller kullanılmaktadır. Alt ucu rijit, üst ucu mafsallı kolonlardan oluşan çalışmaya konu yapı türleri, farklı donatı oranlarına sahip kesit bo- yutlarına göre değişen kolon tiplerine indirgenmiştir. Saha çalışmaları ve uygulama projelerinin incelenmesiy- le gerçeğe mümkün olduğunca yakın olarak 24 farklı kolon tipi belirlenmiştir (Tablo 1). 3. BİNA PERFORMANS ANALİZİ Binaların deprem performansını, bina- ların kendisinin belirlediği gerçeğinden hareketle binanın hasar görebilirliğinin yapının ağırlığı ve rijitliği ile doğrudan ilişkili olduğu söylenebilir. Yapısal özellikler ile birlikte malzeme özellikleri lümünde kare kesitli kolonlar kullanıl- dığı ve kesitlerin prefabrik betonarme yapılar için 35x35 ile 70x70 cm; ye- rinde dökme betonarme yapılar içinse 50x50 ile 80x80 cm arasında değiştiği gözlenmiştir. Kolon yükseklikleri ise her iki yapı türü için de 5 ile 12 m ara- sındadır. Yatay açıklıklar prefabrik be- tonarme yapılar için 10 m ile 30 m; ye- rinde dökme betonarme yapılar içinse 10 m ile 24 m arasında değişmektedir. Prefabrik betonarme yapılar için 6 m ile 12 m arasında değişen dikey açıklık, yerinde dökme betonarme yapılar için 24 m’ye kadar çıkabilmektedir. Gerek enine gerekse boyuna donatı için kul- lanılan çelik sınıfının S420 (Sıcak had- delenmiş nervürlü çelik, f yk = f ywk = 420 MPa) olduğu gözlenmiştir. Prefabrik betonarme kolon kesitlerindeki boyuna Tablo 1. Çalışma kapsamında kullanılan yapı türlerine ait kolon tipleri etriye sıklığının ise neredeyse tüm kolon kesitlerinde 10 cm ol duğu gö zlenmiştir. Kalite kontrol seviyesi yüksek bu tip yapıların statik projeleri incelen diğinde, kolonlar ın büyük çoğunluğunda C30 ( f ck =30 MPa) beton sınıfı kullanıldığı, kesitlerin neredeyse tamamında 2.5 cm’lik paspayı bulunduğu görülmüştür. Prefabrik betonarme olanlarda prekast kiriş ve aşık sistemi yaygın olarak kullanılırken yerinde dökme betonarme yapıların çoğunda uzay kafes çatı sistemi bulunmaktadır. Çatı örtüleri nde ise genellikle poliüretan veya taşyünü izoleli sandviç paneller kullanıl makta dır. Alt ucu rijit, üst ucu mafsallı kolonlardan oluş an çalışmaya konu yapı türleri, farklı donatı oranlarına sahip kesit boyutlarına göre değişen kolon tiplerine indirgen miştir. S aha çalışmaları ve uygulama projelerinin incelenmesiyle gerçeğe mümkün olduğunca yakın olarak 24 farklı kolon tipi belirlenmiştir (Tablo 1) . Tablo 1: Çalışma kapsamında kullanılan yapı türlerine ait kolon tipleri Tip Kolon Boyutu (cm) Donatı Oranı a) En küçük b) Orta c) Yüksek 1 35x35 2 40x40 3 45x45 4 50x50