Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 149

MAKALE BETON PREFABRİKASYON OCAK 2024 ◆ SAYI : 149 23 için ayrı ayrı hasar tahmin eğrileri çi- zilmiştir. Yapıda meydana gelebilecek en yüksek hasar tahmini için kesit boyutlarına göre değişen bu eğrilerden en elverişsiz olanı seçilerek yapının mimari ve yapısal özelliklerine göre hesaplanan eksenel yük ile kolon yük- sekliği değerleri kesiştirildiğinde, yapı- nın “Göçme Sınırı”nın ötesinde, “Ağır Hasar Bölgesi”nde bulunduğu tespit edilmiştir (Şekil 11). Tek katlı sanayi yapılarında yaşanan hasarlar incelendiğinde, birbirine eş çerçevelerden oluşan simetrik kolon kesitlerine sahip bu tip yapılarda bu- rulma tipi hasarlara rastlanılmadığı, bununla birlikte yatay açıklık sayısı 2 veya daha fazla olduğunda, meydana gelen hasarların orta bölümdeki kolon- larda yoğunlaştığı gözlenmiştir [25]. Edinilen bu bilgi, geliştirilen yöntem sırasında kritik kolon seçiminin doğru bir yaklaşım olduğunu göstermektedir. Ek olarak, daha büyük kolon kesitine sahip sanayi yapılarında, son yıllarda meydana gelen depremler sırasında daha az hasar yaşandığı gözlenmiştir [26]. Geliştirilen hasar tahmin eğrileri- nin kesit boyutları arttıkça yukarı yönlü hareket etmesi ve aynı hasar seviyesi için daha yüksek eksenel yüklere gerek duyulması, literatürde bulunan gerçek hasar araştırmalarından elde edilen bu verilerle de örtüştüğü söylenebilir. İlgili yöntem, 06 Şubat 2023 tarihinde yaşanan, yüzyılın en yıkıcı depremle- ri arasında sayılan Kahramanmaraş Tablo 10. 2023 Kahramanmaraş Depremi’nden etkilenen sanayi yapıları arasından incelenene binaların mimari ve yapısal özellikleri Söz konusu sanayi yapısının kolon kesiti kare olmadığından performans analizi öncesinde geliştirilen yöntem yardımıyla, yapının bulundu ğu deprem bölgesi ve zemin sınıfına uygun olarak yatay ve dikey açıklık doğru l tuları için ayrı ayrı hasar tahmin eğr ileri çizilmiştir. Yapıda meydana gelebilecek en yüksek hasar tahmini için kesit boyutlarına göre değişen b u eğrilerden en elverişsiz olanı seçilerek ya pının mimari ve yapısal özelliklerine göre hesaplanan eksenel yük ile kolon yüksekliği değerleri kesi ştirildiğinde, yapının ‘’Göçme Sınırı’’nın ötesinde, ‘’Ağır Hasar Bölgesi’’nde bulunduğu tespit edilmiştir (Şekil 13) . 0 100 200 300 400 500 600 5 6 7 8 9 10 11 12 W (kN) L (m) 0 100 200 300 400 5 6 7 8 9 10 11 12 W (kN) L (m) a) Yatay açıklık doğrultusu için (D1, Z3 ) b) Dikey açıklık doğrultusu için (D1, Z3) Şekil 13: Hasar yaşanan sanayi yapısının geliştirilen yönteme göre elde edilen analitik hasar tahmin eğri leri kullanılarak yapısal performansının belirlenmesi T ek katlı sanayi yapılarında yaşa nan hasarlar incelendiğinde , birbirine eş çerçevelerden oluşan simetrik kolon kesitlerine sahip bu tip yapılar da burulma tipi hasarlara rastlanılmadığı, bununla birlikte yatay açıklık sayısı 2 veya daha fazla olduğunda, meydana gelen hasarların orta bölümdeki olonlarda yoğunlaştığı gözlenmiştir [25]. Edinilen bu bilgi, ge liştirilen yöntem sırasında kritik kolon seçim inin doğru bir yaklaşım olduğunu göstermektedir . Ek olarak, daha büyük kolon kesitine sahip sanayi yapılarında, son yıllarda meydana gelen depremler sırasında daha az hasar yaşandığı gözlenmiştir [26]. Geliştirilen hasar tahmin eğ ilerini kesit boyutları arttıkça yukarı yönlü hareket etmesi ve ynı hasar seviyesi için daha yüksek eksenel yükler e gerek duyulması, literatürde bulunan gerçek hasar araştırmalarından elde edilen bu verilerle de örtüştüğü söylenebilir. İlgili yöntem, 06 Şubat 2023 tarihinde yaşanan, yüzyılın en yıkıcı depremleri arasında sayılan Kahramanmaraş Depremleri’nden etkilenen Kahramanmaraş Organize Sanayi Bölgeleri’nde bulunan benzer tipteki binalar için düzenlenen saha çalışmaları ve Türkiye Sigorta Sektörü’nde faaliyet gösteren tecrübeleri sigorta eksperleri ve akademisyenlerden elde edilen detaylı teknik veriler kullanılarak sahada uygulanmıştır. İlk etapta gerçek hasar durumları bilinen, simetrik kolonlara sahip binaların mimari ve yapısal özellikleri Tablo 12’de özetlenmiştir. Kolon kesiti içindeki demir donatı oranı ve yüzdesi konusunda kesin bir bilgi alınamadığı durumlarda yönetmeliklerde belirtilen en düşük donatı oranı yüzdesi k ullanılmıştır. DBYBHY- 07’ye göre 1. Derece Deprem B ölgesi’nde bulunan binaların bulunduğu zemin sınıflarının Z3 ve Z4 olarak değiştiği göslenmiştir. Buna göre geliştirilen yöntemden elde edilen uygun hasar tahmin eğrileri kullanılarak hasar tahmin sonuçları ile birlikte gerçek hasar durumları, depremden sonraki fotoğrafları ile birlikte Tablo 13’de özetlenmiştir. GV MN Düşü k Hasar Bölgesi Orta Hasar Bölgesi Yüksek Hasar Bölgesi Ağır Hasar Bölgesi GÇ GV MN P 5 Düşük Hasar Bölgesi Orta Hasar Bölgesi Yüksek Hasar Bölgesi Ağır Hasar Bölgesi GÇ a) Yatay açıklık doğrultusu için (D1, Z3) b) Dikey açıklık doğrultusu için (D1, Z3) Şekil 11. Hasar yaşanan sanayi yapısının geliştirilen yönteme göre elde edilen analitik ha- sar tahmin eğrileri kullanılarak yapısal performansının belirlenmesi No Kolon Kesiti (cm) Yatay Açıklık (m) Dikey Açıklık ( ) L (m) Eks. Yük (kN) 1 50 x 50 (2) 20 7.5 8 Sandviç Pan l (Poliüretan izoleli) 239 2 35 x 35 (2) 20 6 7 Sandviç Panel (Taşyünü izoleli) 229 3 45 x 45 (2) 22.5 7.5 6.5 Sandviç Panel (Poliüretan izoleli) 267 4 35 x 35 (1) 20 7 6 Sandviç Panel (Poliüretan izoleli) 157 5 60 x 60 (2) 22.5 7 6 Sandviç Panel (Poliüretan izoleli) 238 6 50 x 50 (1) 20 7 6 Sandviç Panel (Poliüretan izoleli) 191 Taşıyıcı Sistem Kaplama Prekast Kiriş (Çatı tipi GES sistemi mevcuttur.) Prekast Aşık Prekast Kiriş (Çatı tipi GES sistemi mevcuttur.) Prekast Aşık Prekast Kiriş (Çatı tipi GES sistemi mevcuttur.) Prekast Aşık Prekast Kiriş Prekast Aşık Prekast Kiriş Prekast Aşık Prekast Kiriş Prekast Aşık Çatı Yapısı