Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 149

MAKALE BETON PREFABRİKASYON OCAK 2024 ◆ SAYI : 149 25 bulunduğu zemin sınıflarının Z3 ve Z4 olarak değiştiği gözlenmiştir. Buna göre geliştirilen yöntemden elde edilen uygun hasar tahmin eğrileri kullanıla- rak hasar tahmin sonuçları ile birlikte gerçek hasar durumları, depremden sonraki fotoğrafları ile birlikte Tablo 11’de özetlenmiştir. 5. SONUÇLAR Bu çalışmada, 2014 yılında geliştirilen, betonarme sanayi yapıları için deprem mühendisliği’nde uzman olmayan ki- şilerce de kullanılabilecek kolay, hızlı ve de analitik bir yapısal deprem hasar (PML) tahmin yöntemi detayları pay- laşılmıştır. Çalışma kapsamında ya- pılan analiz sonuçlarına göre deprem performansını en çok etkileyen değiş- kenlerin, kolon kesiti, boyuna ve enine donatı oranı, etriye aralığı, kolon yük- sekliği, eksenel yük, deprem bölgesi ve zemin sınıfı olduğu görülmüştür. Beton sınıfının ise çalışmaya konu yapı türlerinin deprem performanslarında büyük farklılıklar yaratmadığı tespit edilmiştir. Yöntemde kullanılan hasar tahmin eğrileri, DBYBHY-07’de öneri- len bina performans değerlendirmesi prosedürüne uygun şekilde, bir diğer önemli konu, P-∆ etkilerini de hesaba katarak özel bir yazılım yardımıyla elde edilmiştir. Çizilen bu eğrilere ilişkin tespit edilen önemli hususlar aşağıda özetlenmiştir; • Diğer değişkenler sabitken boyuna donatı oranı arttırıldığında, En Kü- çük Hasar Sınırı’nın yukarı doğru kayarak kolon yüksekliği eksenine paralel hale geldiği, Güvenlik Sınırı ve Göçme Sınırı’nın ise düşük kolon yüksekliklerinde sınırlı oranda olsa da özellikle kolon yükseklikleri art- tıkça yukarı doğru hareket ettikleri gözlenmiştir (Aynı hasar seviyesi için daha büyük eksenel yük gerek- mektedir.). • Yalnızca kesit boyutları arttırıldığın- da, aynı hasar seviyesine karşılık gelen eğrilerin birbirlerine yakın oranlarda yukarı doğru kaydığı göz- lenmiştir. • Yalnızca kolon yükseklikleri arttırıl- dığında, dayanımdaki azalma nede- niyle P-∆ etkisinin hâkim olduğu ve DBYBHY-07’de Göçme Sınırı için önerilen birim şekildeğiştirmeye karşılık gelen sınır eğrilik değerine henüz ulaşmadan kesitin göçebildi- ği gözlenmiştir. Çalışmanın sonunda yapılan örnek analizlerde, mimari ve yapısal anlamda farklı özelliklere sahip sanayi yapıları- nın geliştirilen yöntem kullanıldığında oldukça farklı yapısal hasar seviyele- rine sahip olabilecekleri gözlenmiştir. Geliştirilen yöntemin güvenilirliğinin araştırılması bakımından analiz sonuç- ları, hasar yaşanan sanayi tipi yapılarla karşılaştırıldığında ise mevcut çalış- malarda paylaşılan yapısal bilgiler sı- nırlı seviyede olsa da özellikle kısmen veya tamamen yıkılan binaların, geliş- tirilen yönteme göre de ‘’Göçme Sını- rı’’nın ötesinde değerlendirildiği göz- lenmiştir. Ek olarak, deprem hasarları incelendiğinde, kolon kesitleri arttıkça meydana gelen hasarların azalması tespitinin de geliştirilen hasar tahmin eğrilerindeki değişim ile tutarlı olduğu söylenebilir. Özellikle de 6 Şubat 2023 tarihinde, yüzyılın en yıkıcı depremleri olarak kabul edilen Kahramanmaraş Depremleri’nden etkilenen benzer tip- teki sanayi yapılarının teknik özellikleri kullanılarak elde edilen teorik sonuçlar, gerçek hasar durumları ile karşılaştırıl- mış, oldukça yüksek bir doğruluk sevi- yesine ulaşıldığı gözlenmiştir. SEMBOLLER A c : Kesit alanı A e : Etkin alan A o : Etkin yer ivmesi katsayısı A(T) : Spektral ivme katsayısı ASTM : American Society for Testing and Materials (ABD Malzeme ve Test Derneği) a, S ae : Elastik spektral ivme a p : Performans noktasına karşılık gelen spektral ivme a y : Akma noktasına karşılık gelen spektral ivme C R : Spektral yerdeğiştirme oranı d, S de : Elastik spektral yerdeğiştirme d a : Dikey açıklık mesafesi DBYBHY-07 : 2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği d p : Performans noktasına karşılık gelen spektral yerdeğiştirme d y : Akma ivmesine karşılık gelen spektral yerdeğiştirme EI eff : Etkin eğilme rijitliği f yk : Boyuna donatının karakteristik dayanımı f ywk : Enine donatının karakteristik dayanımı f ck , f cm : Betonun karakteristik dayanımı f s : Eşdeğer statik kuvvet g : Yerçekimi ivmesi I : Bina önem katsayısı k : Rijitlik katsayısı L : Kolon yüksekliği