Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 151

MAKALE BETON PREFABRİKASYON TEMMUZ 2024 ◆ SAYI : 151 20 tün performans elde edilebilir. Çimento imalatı, genellikle betonun toplam kar- bon ayak izinin yaklaşık %80’ine katkı- da bulunur. Bu nedenle, düşük karbon- lu beton elde etmek için çimento dozajı da azaltılmalıdır. Bu durumda, son be- ton performansı dikkate alınmalıdır. PREKAST BETON YAPI İŞLERİNDE DÖNGÜSEL EKONOMİ PRENSİPLE- RİNİN KULLANILMASI Güncel lineer ekonomik modelin “çıkar- imal et-tüket-at” sürdürülebilir olmadığı açık hale gelmiştir. Çözüm, kaynak- ların değerinin mümkün olduğunca uzun süre korunduğu ve oluşan atığın azaltıldığı bir döngüsel ekonomi mo- deline geçmektir. Bu, 2015’te Avrupa Birliği tarafından onaylanan Döngüsel Ekonomi Paketi’nin temel amacıdır ve Avrupa Yeşil Anlaşması’nın ana unsur- larından biridir. Bu döngüsel ekonomi modelinin uygulanmasının ana amacı, ekonomik büyümeyi kaynak kullanı- mından ayırmak ve nihayetinde çev- resel yükleri azaltmaktır. Hammadde fiyatlarının dalgalanması ve erişilebilir- liği, iklim değişikliğinin artan etkileri de doğal kaynaklarımızın verimli ve sür- dürülebilir kullanımının teşvik edilmesi- ni ve uygulanmasını teşvik etmektedir. Bu görüşe göre, prekast beton yapı işlerinin tasarımı, imalatı, kullanımı ve ömrünün sonunda döngüsel ekonomi prensiplerinin uygulanması, karbon profillerinde olumlu bir rol oynar. Tüketim mallarının aksine, prekast be- ton üreticileri, döngüsel ekonominin temel bir yönü olan dayanıklılık kavra- mını zaten benimsemişlerdir. Prekast beton ürünleri, modüler bir şekilde tasarlanmış olup, hasar durumunda çıkarılabilir ve değiştirilebilir parçalarla tasarlanmıştır. Ek olarak, gerektiğin- de, prekast elemanların hizmet ömrü, yeniden kullanılmadan önce onarım yapılarak uzatılabilir. Yeniden kulla- nım , hizmet ömrünün sonuna ulaşmış bir inşaat işinden öndöküm bir ürünün başka bir inşaat işine aktarılmasını içe- rir. Bu, öndöküm ürün henüz tasarım hizmet ömrüne ulaşmamışsa müm- kündür. Bu durumda, içerilmiş karbon gibi ilişkili etkiler, yeni bir ömür döngü- sü boyunca dengeye getirilebilir. Du- var elemanları, yol bariyerleri, döşeme blokları veya çatı kiremitleri gibi çeşitli öndöküm beton ürünleri, aynı işlevi yerine getirmek veya yeni bir amaç için hizmet verebilmek için kolayca ye- niden kullanılabilir. Ayrıca, süreçlerin endüstrileşmesi, dijitalleşme ve bağ- lantıların tasarımı, elemanların sökül- mesini ve sonraki yönetimini kolaylaş- tırır. Yeniden üretim , daha önce kul- lanılmış olan öndöküm ürünlerini veya bileşenlerini seçme ve sökme, bunları temizleme, onarma ve ardından bunla- rı yeni bir inşaat işinde aynı veya farklı amaçlar için kullanılabilecek yeni bir ürünü imal etmek için birleştirme işle- midir. Yeniden kullanım için benzer dü- şünceler bu bağlamda geçerlidir. Son olarak, döngüsellik perspektifinden bakıldığında geri dönüşüm , ürünlerin enerji tüketimi açısından daha kap- samlı operasyonlar içerdiğinden dolayı son seçenek olarak düşünülmelidir. Geri dönüşüm, inşaat ürünleri içinde daha büyük uygulanabilirliğe sahip- tir. Prekast betonda geri dönüşüm, ilk olarak, üretim sürecinde oluşan tüm beton atıklarının geri kazanılması (daha fazla saflık, daha iyi yönetim ve taşıma ile ilişkili etkilerin olmaması) ile verimli üretimi sağlamak için ve ikin- cil olarak dış kaynaklardan (inşaat ve yıkıntı atıkları gibi) geri dönüştürülmüş agregaların kullanımı (Avrupa projesi olan VEEP’e bakınız) yolu ile iki farklı şekilde gözlemlenebilir. Prekast beton işlerinin karbondan arındırılması, tedarik zinciri boyunca tasarımın, üretimin ve nakliyenin op- timize edilmesi ile mümkündür ve bu değer zincirindeki tüm aktörleri ve tüm yaşam döngüsü boyunca sektör içeri- sinde farklı stratejiler kullanılarak ger- çekleştirilebilir. 1. Prekast beton elemanların ve ürünlerin tasarımı Günümüzde tasarlanan yapıların, kar- bondioksit emisyonlarını azaltmak için uzun süre dayanacak şekilde inşa edilmesi, kullanıcı ihtiyaçlarına uyum sağlayabilmesi, sökülebilir, ye- niden kullanılabilir ve nihayetinde geri dönüştürülebilir olması gereklidir. Bu bağlamda, prefabrik ürünlerin tasarımı, yapının karbondioksit emisyonlarının azalmasını sağlar. Bu alandaki mevcut ve gelecekteki gelişmeler, yapısal opti- mizasyona, daha hafif beton yapılara, sökülüp yeniden kullanılabilen prekast ürünlere ve dijitalleşmeye dayanır. 2. Ham (birincil ve ikincil) malzeme- lerin üretimi ve temini Karbondan arındırma stratejisinin etkili olabilmesi için malzeme tedarikçileri- nin, özellikle de çimento üreticilerinin katkısına ve taahhüdüne ihtiyaç vardır. Bu bağlamda, düşük ve sıfır karbonlu çimentoya olan talebi arttırmayı dü- şünebiliriz. Aynı zamanda, alternatif bağlayıcıların kullanımını artırarak klinker/çimento oranının azaltılması- nı ve betonun m³’ü başına çimento miktarını azaltan veya düşük klinkerli çimentoların kullanımına izin veren çi- mento azaltıcı katkıların kullanılmasını gündeme alabiliriz. Ayrıca, bağlayıcı madde olarak klinkere alternatif olarak yeni bağlayıcıların geliştirilmesine ve karbon yakalama, kullanma ve depo- lama (CCUS) teknolojilerine yatırım yapmalıyız. Son olarak, daha düşük emisyonlu çelik veya alternatif takviye gibi daha az karbon yoğunluklu takvi- ye ve negatif karbondioksit dengesine