Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 152

MAKALE BETON PREFABRİKASYON EKİM 2024 ◆ SAYI : 152 12 • Yukarıda anlatılan bu olgu New- ton’un ikinci yasası baz alınarak hesaplanan fiktif kuvvetler ( p(t) ) marifeti ile statik bir probleme in- dirgenemez, zira bu şekilde he- saplanan kuvvetler hipotetiktir ve Newton, çıkarımlarının hipotetik yük fonksiyonları elde etmek için kulla- nılmaması gerektiğini salık verir. Prof. Dr. Englekirk, uzun yıllardır sa- vunduğu bu tezini , Kuvvet Bazlı Ta- sarım’a alternatif bir tasarım yöntemi geliştirerek bir metodolojiye oturtmuş ve bu yöntem, 2003 yılında yayınlanan “Betonarme ve Önüretimli Binaların Depreme Göre Tasarımı” isimli kitabın- da ‘Hedef Bazlı Tasarım’ olarak ortaya çıkmıştır. Terimdeki ‘hedef’ kavramı, mühendisin seçimine bırakılan, ancak genellikle göreli kat ötelemesi üzerin- den tanımlanan bir tasarım hedefini ifade etmektedir. Bir başka deyişle, ta- sarımcı tasarımını bu hedefi baz alarak başlatır ve tüm süreç bu hedef üzerin- den ilerler. Tasarım hedefinin genellikle göreli kat ötelemesi üzerinden tanım- lanması, depremin esas olarak bir yer- değiştirme talebi olduğu teorisinden kaynaklanır. Hedef Bazlı Tasarım’ın bir başka önemli özelliği, yapının sünekliği ( R katsayısı) ve dayanım fazlalığı ( D katsayısı) ile ilgili parametrelerin tasa- rımcının insiyatifine bırakılmasıdır. Hedef Bazlı Tasarım’ın metodolojisi- ni açıklamadan önce, bu yaklaşımın temelini oluşturan bazı kavramlardan bahsetmek gerekir. Bu sebeple, Prof. hareketlerinden kaynaklanan yapısal olmayan hasarın gözlemlenmesi için, her bir katta farklı yapı kullanım özellik- lerine göre (konut, hastane vs..) min- Dr. Robert Englekirk’ün liderlik ettiği bir çalışma grubu tarafından, University of California at San Diego (UCSD) Engle- kirk Yapı Mühendisliği Merkezi labora- tuvarlarında yapılan kapsamlı sarsma masası deneylerinden bahsedilecektir. Şekil 2’de gösterilen betonarme bina üzerinde, farklı düzeylerde 6 yer hare- keti kullanılarak sarsma masası deney- leri yapılmıştır. Bu yer hareketlerinin özellikleri ve tepki spektrumları Şekil 3’te verilmiştir. Binanın tasarımı, tasa- rım depremi olan FB-5:DEN67’ye göre yapılmıştır. Deneyler kapsamında, yer Şekil 2. UCSD Englekirk Yapı Mühendisliği Merkezi’nde sarsma masası deneyleri yapılan yapı (Englekirk vd. 2017)