Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 153

MAKALE BETON PREFABRİKASYON OCAK 2025 ◆ SAYI : 153 15 KOLON GÜÇLENDİRME GİRİŞ Depreme hazırlık konusunda yapılan çalışmalarda birçok eski binada be- tondan numune alınmakta, donatıların betondan ayrılmış hallerinin fotoğrafı çekilerek yıkım kararı verilmektedir. Ancak eski binaların yıkım kararı bina- da oturanları müşkül duruma sokmak- tadır. Yeni bir daireye taşınmak bu- günkü kira, taşınma fiyatlarıyla adeta imkansızdır. Eski binaları yıkmak yerine hasarlı zayıf kolonlarını güçlendirmeyi önerebiliriz. Kolonları güçlendirilmiş binalar depre- me dayanıklı hale getirilebilir. Deprem yükleri, kolonlar ve tuğla duvarlar ile taşınır. Kolanların hasarlı olması duru- munda ise bina yıkılabilir. 2. KOLON GÜÇLENDİRME Deprem yükleri, yeni deprem şart- namesine uygun yapılan betonarme binalarda perde duvarlar ile çelik bina- larda çelik çaprazlar ile taşınmaktadır. Ayrıca, duvarlara yapıştırılan karbon lifler bu konuda uygun bir alternatif olacak gibi görünmektedir. Eski betonarme binalarda yatay yükle- rin yalnız betonarme kolonlar ve tuğla duvarlar tarafındantaşınacağı öngörül- müştür. Betonarme kolonların hasarlı olması durumunda binanın yıkılması olasıdır. Hafif hasarlı kolonların güçlendirilmesi yoluyla binanın yıkılması önlenebilir. Kolonlar çelik manto ile güçlendirile- bilmektedir, Şekil 1. Kolon yuvarlak ise köşebentler yerine eğik plakalar kulla- nılabilmektedir. Prof. Dr. Engin KEYDER ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü, Emekli Öğretim Üyesi 3. ÖRNEK HESAP 40 cm×40 cm kesitli hasarlı bir beto- narme kolonun, hasarsız olması duru- munda taşıyabileceği eksenel yük 40 cm×40 cm×120 kg/cm 2 = 192 ton düzeyindedir. Burada kolon betonunun sağlamken taşıyabileceği eksenel ge- rilme 120 kg/cm 2 olarak alınmıştır. Kolonun dört köşesine köşebent yer- leştirilerek ve kuşak plakalar ile bağla- yarak oluşturulan mantonun eksenel yük taşıma kapasitesi; 150 × 150 × 15 köşebent, Bir köşebentin alanı = 43 cm 2 , Dört köşebentin alanı = 43 x 4 = 172 cm 2 Köşebentlerin taşıyabileceği eksenel yük: 172 cm 2 x 1.4 t/cm 2 = 240.8 ton ol- maktadır. Böylece betonarme kolonun eksenel yük taşıma kapasitesinden daha büyük bir kapasiteye erişilmektedir. 4. KATLAR ARASI KOLON BAĞLAN- TISI Katlar arasında güçlendirilmiş kolonla- rın sürekliliği için kolon dibine dört adet delik açılarak üst kolondan alt kolona süreklilik elemanları (kalın donatı, pla- ka, profil) kaynatılabilir. 1992 Erzincan Depreminde hasarlı bir lisenin kolonları, yazarın da dahil oldu- ğu ODTÜ’lü bir ekip tarafından bu yön- temle güçlendirilmiştir. 2. Kolon Güçlendirme Deprem yükleri, yeni deprem şartnamesine uygun yapılan betonarme binalarda duvarlar ile çelik binalarda çelik çaprazlar ile taşınmaktadır. Ayrıca, duv yapıştırılan karbon lifler bu konuda uygun bir alternatif olacak gibi görünmektedi Eski betonarme binalarda yatay yüklerin yalnız betonarme kolonlar ve tuğla du tarafından taşınacağı öngörülmektedir. Betonarme kolonların hasarlı o durumunda binanın yıkılması olasıdır. Hafif hasarlı kolonların güçlendirilmesi yoluyla binanın yıkılması önlenebilir. Ko çelik manto ile güçlendirilebilmektedir, Şekil 1. Kolon yuvarlak ise köşebentler eğik plaklar kullanılabilmektedir. Şekil 1 Çelik Manto 3. Örnek Hesap 40 cm×40 cm kesitli hasarlı bir betonarme kolonun, hasarsız olması durum taşıyabileceği eksenel yük 40 cm×40 cm×120 kg/cm 2 = 192 ton düzeyindedir. B kolon betonunun sağlamken taşıyabileceği ekse el gerilme 120 kg/cm 2 alınmıştır. 1 Keyder, Engin, ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü, Emekl Öğretim Üyesi. Betonarme Kolon Köşebent Çelik Plaka Çelik Çerçeveler Şekil 2 Köşebent Kolonun dört köşesine köşebent yerleştirilerek ve kuşak plaklar ile bağlayarak oluşturulan mantonun eksenel yük taşıma kapasitesi; 150 × 150 × 15 köşebent, Bir köşebentin alanı = 43 cm 2 , 15 cm 15 cm Şekil 1. Çelik Manto Şekil 2. Köşebent