Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 154

MAKALE BETON PREFABRİKASYON NİSAN 2025 ◆ SAYI : 154 10 elements, which are a component of the STMMs, and the 5.0% relative displacement target was achieved. 1. GİRİŞ Önüretimli betonarme sistemlerde kiriş ve kolon birleşimlerinde moment akta- rabilen ve moment aktarmayan farklı bağlantı yöntemleri kullanılmaktadır. Malzeme kalitesinin artması ve tekno- lojinin gelişmesiyle, bu tür yöntemlere alternatif olabilecek hibrit ya da kuru birleşimler giderek yaygınlaşmaktadır. Kuru birleşimler, beton dökümü gibi ıs- lak işçilik işlemleri gerektirmediğinden montaj süresini önemli ölçüde kısalt- maktadır. Islak imalatın olmaması aynı zamanda maliyeti de azaltmaktadır. Elemanların kolayca sökülebilmesi ve yeniden kullanılabilmesi kuru bi- leşimleri öne çıkaran diğer bir önemli özelliktir. Kuru birleşimler, karbon ayak izinin düşük olması ve bakımının kolay olması gibi özelliklerinden dolayı, pre- fabrikasyon sektörünün gelişmesi ve endüstriyel üretimlerin konut sektörü- ne de yayılması açısından büyük önem taşımaktadır. Büyük şekildeğiştirme kapasitesine sahip çelik bağlantı elemanları, kritik yükleme koşullarında betonarme ele- manlardaki hasarı sınırlayarak yapı- sal güvenliği artıran elemanlar olarak PRESSS (Precast Seismic Structural Systems) çalışmasıyla gündeme gel- miştir, Priestley, (1991). Ge ve diğ. (2025) prefabrike yapılarda kolon kiriş birleşimleri için değiştirilebilir özelli- ğe sahip enerji tüketebilen metalik bir bağlantı elemanının davranışını de- neysel olarak araştırmıştır. Deneysel sonuçlar, yerinde dökme betonarme birleşimler ile karşılaştırıldığında öne- rilen bağlantı tipinin çatlak gelişimi ve sayısı açısından iyi bir performans sergilediği gösterilmiştir. Zayıflatılmış H şekilli çelik elemanlar ile gerçekleş- tirilen bağlantılar, daha erken aşamada akma seviyesine ulaşılmasını ve birle- şimde önemli ölçüde enerji sönümlen- mesini sağlamıştır. Hasar gören deney numunelerinde metal sönümleyicilerin değiştirildikten sonraki haliyle tekrar edilen deneyler, en büyük dayanım, çevrimsel performans ve enerji tüke- timi gibi özellikler açısından oldukça küçük değişikliklerin olduğu gözlem- lenmiştir. Ma ve diğ. (2022), prefab- rike yapı elemanları için değiştirilebilir ve deprem enerjisini tüketebilen çelik mafsallı birleşim detayını önermiştir. Bu birleşim, deprem etkisinde kiriş ve kolon arasındaki bağlantının dayanım- ları artırılarak, birleşim elemanlarının gövde ve flanş bölümlerinin bağım- sız çalışması amaçlamıştır. Yapılan deneylerde, önüretimli elemanlarda büyük hasar oluşmadan, plastik de- formasyonların birleşim bölgesinde yoğunlaştığı görülmüştür. Zhu ve diğ. (2025) hasar sonrası onarım kolaylığı sağlayan ve içerisinde değiştirilebilir burkulması engellenmiş enerji sö- nümleyiciler (RBED) içeren öngermeli prefabrike betonarme köprü kolonlarını temele bağlayabilen yüksek deprem performanslı bir birleşim detayı öner- miştir. Kolonun alt kısmındaki kutu kesitli çelik profil, eksenel yük taşıma kapasitesini artırmakta ve betonun bölgesel ezilmesi ilave spiral donatılar ile önlenmektedir. Deneysel sonuçlar, birleşim bölgesi detayının iyi bir per- formans sergilediğini ve önemli enerji sönümleme kapasitesini etkin bir şe- kilde kullandığını göstermiştir. Hasarın büyük bölümü önerilen birleşim bölge- sinde yoğunlaşmıştır. Kolonun sismik performansı, onarımdan önce ve son- ra önemli ölçüde benzer kalmıştır. Bu durum elemanların onarılabilirliğinin oldukça yüksek olduğunu göstermek- tedir. Birleşim bölgesinde uygulanan öngerme kuvvetindeki artış birleşim Prof. Dr. Hasan ÖZKAYNAK İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fa- kültesi İnşaat Mühendisliği Bölümünden 2000 yılında mezun olmuştur. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Anabilim Dalı, Deprem Mühendisliği Programında 2002 yılında yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. 2010 yılında “Dolgu duvarları lifli polimerler ile sar- gılanmış betonarme çerçeve sistemlerin deprem davranışı ve yapısal sönüm özel- likleri” başlıklı çalışması ile İstanbul Tek- nik Üniversitesi’nden doktora derecesini almıştır. İstanbul Teknik Üniversitesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarın- da yürütülen ulusal ve uluslararası ölçekli araştırma projelerinde 2006 yılından itibaren araştırmacı olarak görev almak- tadır. Ulusal ve uluslararası indekslerde taranan dergilerde yapı ve deprem mü- hendisliği alanında bildiri ve yayınları bu- lunmaktadır. Halen, Beykent Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölüm başkanlığı görevini sürdürmektedir. Dr. Öğr. Üyesi Melih SÜRMELİ Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Mühen- disliği Bölümünden 2005 yılında mezun olmuştur. İTÜ Fen bilimleri Enstitüsü Yapı Mühendisliği Programından 2008 yılında yüksek lisans, deprem mühen- disliği programından 2016 yılında dok- tora derecelerini almıştır. Bursa Teknik Üniversitesi’nde Dr. Öğr. Üyesi olarak çalışmaktadır.