Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 154

MAKALE BETON PREFABRİKASYON NİSAN 2025 ◆ SAYI : 154 11 bölgesinin daha iyi performans göster- mesini sağlamakta ve kalıcı yerdeğiş- tirme büyüklüklerinin sınırlandırmakta- dır. Deneysel sonuçlarla yeterli uyum gösteren çevrimsel eğriler ve hasar modelleri elde etmek amacıyla oluş- turulan sonlu elemanlar modeli, hasa- rın yoğunlaştığı bölgeleri ve modelin değiştirilebilir özelliklerini başarıyla doğrulamıştır. Ebrahimi ve diğ. (2022) çelik tendonlar ve akıllı alaşımlar (Sha- pe Memory Alloys (SMA)) kullanarak, enerji sönümleme ve deformasyonla- rın geri kazanımını sağlayan çatal şe- killi yarı rijit kiriş-kolon bağlantı detayı önermiştir. Deneysel çalışmada, farklı çevrimsel yükleme protokollerine ma- ruz kalan numunelerde, bağlantı tipinin 0.06 radyana kadar çalışabildiği, an- cak SMA çubuklarla merkezleme dü- zeyinin 0.004 radyan seviyesine kadar yapılabildiği gözlemlenmiştir. Wang ve diğ. (2024) önüretimli betonarme ya- pılarının deprem performansını iyileş- tirmek ve deprem sonrası onarıma ola- nak sağlamak için disk yay cihazı ola- rak tanımlanan yeni bir tip kolon kiriş bağlantısı önermiştir. Disk yay cihazı, kiriş uçlarındaki plastik mafsal bölge- sinde bulunan boyuna donatılara seri bağlanarak yay kuvveti oluşturmakta ve betonu korumaktadır. Deneyler, yeni tip prefabrike betonarme bağlan- tıların deprem performansının, kon- vansiyonel bağlantılara göre daha iyi olduğunu ve disk yay cihazının eklen- mesi ile enerji tüketimi ve performan- sın önemli ölçüde arttığı göstermiştir. Disk yay cihazı, kirişin uç kısmındaki deformasyonları sınırlandırarak, bağ- lantı bölgesindeki hasarı azaltmakta ve bu sayede daha yüksek enerji sönüm kapasitesi ve dayanım sağlamaktadır. Cong ve diğ. (2024) önüretimli beto- narme yapıların deprem performansın- da etkili olan kompozit bir bağlantı tipi önermiştir. Üç farklı kompozit bağlan- tılı deney numunesi, bu bağlantıların çevrimsel davranışını değerlendirmek amacıyla dinamik benzeri deneylere tabi tutulmuştur. Deney parametresi olarak eksenel basınç oranı seçilmiş olup, 0.18, 0.36 ve 0.54 değerleri kul- lanılmıştır. Önerilen bağlantı ile 15% ile 18% arasında değişen eşdeğer viskoz sönüm değerlerine ulaşılmıştır. So- nuçlar, kompozit bağlantıların, yerinde dökme beton bağlantılara göre daha yüksek elastik ötesi deformasyon ka- pasitesine ve kopma dayanımına sa- hip olduğunu göstermiştir. Ye ve diğ. (2022) prefabrike yapı elemanlarının bağlantısı için değiştirilebilir özellikte, dönme etkisiyle enerji tüketimine katkı sağlayan bir birleşim detayı önermiş- tir. Bu sistem, yapıların deprem son- rasında hızlıca onarılmasını ve defor- masyonların minimumda tutulmasını hedeflemektedir. Yapılan deneylerde, bağlama bölgesindeki hasar çoğun- lukla değiştirilebilir parçalarda yoğun- laşmış ve geri kalan deformasyonlar çok küçük seviyede kalmıştır. Yang ve diğ. (2023), prefabrike kiriş ve kolon bağlantısında bölgesel ardgerme ve sönümleyiciler kullanarak bir bağlantı tasarımı önermiştir. Bu tasarımda, ki- rişlerin yan yüzlerine yerleştirilen ard germe halatları, kolonlardan geçerek diğer kirişe ulaşmaktadır. Ayrıca, bir- leşim bölgesine yerleştirilen değiştiri- lebilir sönümleyiciler, enerji tüketimini artırarak yapının deprem performansı- nı önemli ölçüde iyileştirmiştir. Ülkemizde önüretimli betonarme ya- pılarda kullanılan kiriş kolon birleşim tiplerinin çevrimsel davranışını belirle- mek için çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Ersoy ve diğ. (1995) tarafından ülke- mizde kullanılan prefabrike kiriş-kolon bağlantıları depremi benzeştiren yükler altında test edilmiş ve deprem davra- nışları saptanmıştır. Deney sırasında bağlantılarda ortaya çıkan kusurlar giderilerek imal edilen kolon-kiriş bir- leşimler de test edilmiş ve sağlıklı deprem davranışını sağlayan bağlantı biçimleri oluşturulmuştur. Ertaş ve diğ. (2006), depremselliği yüksek bölge- ler için tasarlanmış, biri monolitik ve diğerleri önüretimli olmak üzere top- lam dört adet moment aktaran sünek birleşimi test etmiştir. Yerinde dökme ile kaynaklı ve bulonlu kompozit bir- leşimlerin çevrimsel davranışları be- lirlenmiş, elde edilen sonuçlar oluşan hasar biçimi, dayanım, rijitlik ve enerji tüketimi bakımından karşılaştırılmıştır. Yüksel ve diğ. (2015) önüretimli be- tonarme yapı endüstrisinde kullanılan, endüstriyel tip ve konut tipi olmak üze- re iki farklı birleşim tipini temsil eden numunelerin çevrimsel davranışı de- neysel olarak incelemiştir. Döşemeleri de içeren kiriş-kolon birleşimlerinden oluşan numunelerin karakteristikleri, oluşan hasar biçimi, dayanım, rijitlik ve süneklik açısından değerlendirilmiştir. Girgin ve diğ. (2017) süneklik düzeyi Dr. Öğr. Üyesi Erkan ŞENOL Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Mühen- disliği bölümünden 2010 yılında mezun olmuştur. 2012 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Yapı Mühendisliği Yüksek lisans programını tamamlamış, aynı üniversitede Yapı Mühendisliği doktora programına devam etmektedir. Ulusal ve uluslararası düzeyde çok sayıda bil- diri ve makalesi bulunmaktadır. Yeditepe Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölü- mü’nde Dr. Öğr. Üyesi olarak çalışmak- tadır.