Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 154

MAKALE BETON PREFABRİKASYON NİSAN 2025 ◆ SAYI : 154 12 yüksek bir moment çerçevesinin iç bir- leşimini temsil etmek üzere, bir adedi monolitik beş adedi önüretimli hibrid olmak üzere toplam altı adet numune ile deneysel çalışma gerçekleştirmiş- tir. Tüm numunelerin dayanım, rijitlik ve enerji tüketim kapasiteleri ile oluşan hasar biçimleri çevrimsel etki altında belirlenmiştir. Bu yazı, önüretimli betonarme yapıla- rın moment aktaran kiriş-kolon birle- şimlerinde kullanılabilecek yenilikçi ve enerji sönümleyici bir bağlantı detayı için iki farklı deney sonucunun sergi- lendiği araştırma faaliyetlerini kapsa- maktadır. Önerilen bağlantı tipi, enerji sönümleme kapasitesine sahip sigorta tipi mekanik manşonlar (STMM’ler) ve civatalı çelik plakalardan oluşan, kuru birleşim özelliğinde moment aktaran bir bağlantı tipidir. Montaj toleransı, tekrarlanabilirlik, hasar gelişiminin sı- nırlandırılması ve bakım kolaylığı gibi birçok avantaj sunmakta olup, sahada kaynak yapılması ya da kolon yüzeyin- de kısa konsol oluşturulması gereksi- nimini de ortadan kaldırmaktadır. Dep- rem etkisinde plastik deformasyonun üzerinde yoğunlaşacağı şekilde tasar- lanan STMM’lerin depremden sonra yenileriyle kolayca değiştirilebilmesi sayesinde, birleşim orijinal durumuna döndürülebilmekte ve böylece binanın hızlıca onarımı yapılarak işlevselliği kesintiye uğramadan sürdürülebilmek- tedir. Moment aktarma özelliği olan bu bağ- lantı tipi, literatürde sıkça karşılaşılan ve enerji sönümleyici elemanların kesit dışına yerleştirildiği pim etrafında dö- nebilen kuru birleşim türlerine benze- mekle birlikte, önemli yapısal farklılık- lar içermektedir. Bu birleşimde, enerji tüketim elemanları olarak görev yapan STMM’ler aynı zamanda betonarme kirişlerin boyuna donatılarının sürek- liliğini sağlayarak, donatı seviyesinde ve kiriş kesiti içerisinde konumlandırıl- maktadır. Enerji tüketimi, STMM’lerin sigorta elemanları üzerinde yoğun- laştırılarak; çelik mafsal, betonarme kiriş ve kolon elemanları gibi birleşim detayının diğer bileşenlerinin elastik sınırları içinde davranış göstermesi sağlanmaktadır. Bu sayede, deforme olmuş sigorta elemanlarının kolaylık- la yenileriyle değiştirilmesi mümkün olmakta ve bağlantı, pratik bir şekilde onarılabilir hale gelmektedir. Önerilen bağlantı biçimi kullanılarak oluşturan önüretimli çerçevelerde, kiriş-kolon bağlantılarının bulunduğu bölgeler dışında önüretimli döşeme elemanları yerleştirilecektir. Yapısal kaplama (topping) betonunun dökümü sırasında birleşim bölgesine beton gir- mesini önlemek için, pratik bir önlem alınması gerekmektedir. Önerilen birleşimin çevrimsel davranı- şını araştırmak için deneysel çalışma- lar yürütülmüş ve dayanım, rijitlik, sü- neklik, enerji tüketimi ile gözlenen ha- sar mekanizmaları kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Bu deneyler birleşim ve çerçeve deneyleri olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Deneysel çalışmalar sonrasında, birleşime ait davranışın önceden tahmin edilebil- mesi için yararlanılabilecek sayısal bir model geliştirilmesi için nümerik çalış- malar da yapılmıştır. 2. ÖNERİLEN BAĞLANTI Önerilen bağlantı, STMM’lerden (Si- gorta Tipi Mekanik Manşon’lardan) (pembe) ve bir civata (yeşil) ile bağ- lanan çelik levhalardan (koyu mavi) teşkil edilen bir çelik mafsaldan oluş- maktadır (Şekil 1). STMM’ler, bağlantı içerisinde betonarme kirişin üst ve alt boyuna donatıları ile aynı hizada ko- numlandırılmıştır. Çelik mafsal, montaj aşamasında kirişin kolona ilk monta- jı için kullanılmaktadır. Daha sonra, STMM’lerin montajı gerçekleştirilerek kiriş-kolon bağlantısı tamamlanmakta ve birleşim moment aktarır hale geti- rilmektedir. STMM’ler dört ana bileşenden oluş- maktadır: i) sigorta elemanı, ii) ana manşon, iii) çelik topuz, iv) topuz so- İnş. Yük. Müh. Hakan SARUHAN İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakül- tesi İnşaat Mühendisliği Bölümü’nden 1987 yılında mezun olmuştur. Yüksek Lisansını İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yapı Mühendisliği Programı’nda 1990 yılında tamamlamıştır. 1993 yılında İTÜ Yapı ve Teknik Daire Başkanlığı’nda uzman kad- rosunda, kontrol mühendisi olarak çalış- maya başlamıştır. 1996’dan itibaren gö- revlendirildiği İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarı’nda çalışmalarını sürdürmektedir. İTÜ Yapı ve Deprem Mühendisliği Labo- ratuvarı’nda yürütülmekte olan TÜBİTAK, NATO(FP6), FP7, BAP, JICA (Japonya Uluslararası İşbirliği Teşkilatı) ve İTÜ NOVA araştırma projelerinde görev alıp, kolon-kiriş birleşim bölgesi, bölme duvarlı çerçeveler, kiriş ve döşeme de- neyleri, duvar mekanik özelliklerinin be- lirlenmesi, depreme karşı güçlendirme, süneklik artıcı güçlendirme yöntemleri, dayanım artırıcı güçlendirme yöntemleri, FRP ile güçlendirme, kendinden yerleşen betonla güçlendirme ve korozyonun etki- sinin araştırıldığı tek katlı çerçeve, önüre- timli hat üstyapı döşemesi ve önüretim travers plakları ve traverslerin tasarım onay deneylerinin yapılması ve yeni nesil ürünler için ar-ge faaliyetleri deneylerin- de çalışmıştır. Deprem mühendisliği ile ilgili ulusal, uluslararası seminer, sem- pozyumlarda sunulan bildirilerde, teknik raporlarda, uluslararası hakemli dergi- lerde yayınlanmış 4 adet makalede yer almıştır. İngilizce bilmektedir.