Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 154

MAKALE BETON PREFABRİKASYON NİSAN 2025 ◆ SAYI : 154 13 munu, v) kilitleme somunu. Sigorta elemanının burkulmasını önlemek ve daha büyük basınç kuvvetlerine kar- şı dayanım sağlamak için STMM’ler ek bir çelik ceket ile birlikte kullanıla- bilmektedir. Hem STMM’nin hem de CSTMM’nin (Ceketlenmiş Sigorta Tipi Mekanik Manşon’un) bileşenleri Şe- kil 2’de gösterilmiştir. Sigorta elemanlarının her iki ucunda diş açılmış olup, bir ucu kolon yü- zündeki alın levhasına diğer ucu ana manşona bağlanmaktadır. Çelik topuz iki kısımdan (topuz ve dişli) oluşur ve dişli kısım kiriş alın levhasına bağlanır. Topuz kısmı ana manşonun boşluğuna yerleştirilir ve topuz somunu kullanıla- rak ana manşon ile sabitlenir. Topuz somunu, STMM’nin kolon ve kiriş maktadır. Bağlantı eğilme momenti kapasitesi, STMM’lerde oluşan kuvvet ile tarafsız eksen arasındaki mesafenin çarpılmasıyla hesaplanabilmektedir. Birleşimin tasarımı; bağlantının mo- ment taşıma kapasitesi, betonarme kirişin akma momentinin belirli bir ora- nından (%50, %70 gibi) daha küçük olacak şekilde yapılmaktadır. Böylece, plastik enerji dağılımı önerilen bağlan- arasında düzgün hizalanmasını sağ- lamak için dönme toleransına sahiptir. STMM’nin erken burkulmasını önle- mek için topuz somunu, dönme ser- bestliğini kısıtlayacak diğer bir somun (kilitleme somunu) ile sıkılmaktadır. STMM montajının tamamlanmasından sonra ceket kullanılabilir. Betonarme kiriş ile kolon elemanların alın levha- larına önceden yerleştirilmiş olan ve sırasıyla çelik topuz ile sigorta ele- manlarının montajını sağlayan bağlantı elemanları, önerilen bağlantının diğer bileşenlerini oluşturmaktadır, (Şekil 1 ve 2). Önerilen bağlantı kiriş uçlarında uygu- lanabilmektedir. Eğilme momenti bağ- lantıdaki STMM’ler aracılığıyla kuvvet çiftine dönüştürülmekte, çelik mafsal birleşimdeki kesme kuvvetini aktar- tı içinde yoğunlaşmakta ve kolonların kirişlerden daha güçlü olması ilkesi doğal olarak karşılanmaktadır. Birleşimde enerji tüketimi STMM’lerin temel özelliği olup; plastik şekildeğiş- tirme, paslanmaz çelik malzemeden yapılmış sigorta elemanlarda gerçek- leşmektedir. Ceket, sigorta elemanının burkulmasını sınırlamak ve bağlantının yük taşıma kapasitesine katkıda bulun- mak için kullanılmaktadır. Bu nedenle, bağlantının alt ve üst kısmında, ceket- ten yararlanmak adına, C-STMM’lerin kullanılması önerilmektedir. Kiriş ve kolondaki alın levhalarına (füme) kaynaklanan çelik levhalar (koyu mavi) bir civata (yeşil) ile bağ- lanmakta ve önerilen bağlantı içinde- ki kesme kuvvetini aktaracak çelik mafsalı oluşturmaktadır (Şekil 1). Kiriş tarafında alın levhasına atölyede kaynaklanan iki levhada dairesel delik Prof. Dr. Ercan YÜKSEL İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fa- kültesi İnşaat Mühendisliği Bölümünden 1987 yılında mezun olmuştur. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Yapı Mühendisliği Programında 1990 yılında yüksek li- sans, 1998 yılında doktora çalışmalarını tamamlamıştır. 1993’de Tokyo Üniver- sitesi ve Building Research Institute’de, 2004’de New York State University at Buffalo’da bilimsel çalışmalar yapmıştır. Ulusal ve uluslararası araştırma projele- rinde görev almıştır. Çok sayıda makale ve bildirisi bulunmaktadır. İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı ve Deprem Mühendisliği Laboratuvarı Sorumluluğu görevini sür- dürmektedir. Şekil 2. Yalın ve Ceketli Sigorta Tipi Mekanik Manşon Şekil 1. Önerilen Kiriş-Kolon Birleşimi