Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 155

MAKALE BETON PREFABRİKASYON TEMMUZ 2025 ◆ SAYI : 155 31 KURŞUN SÖNÜMLEYİCİLER: DEPREM GÜVENLİĞİNDE YENİLİKÇİ BİR YAKLAŞIM LEAD DAMPERS: AN INNOVATIVE APPROACH TO EARTHQUAKE SAFETY Kurşun dayanıklılığı, kolay şekil veri- lebilmesi, korozyon direnci gibi üstün özellikleri nedeniyle stratejik bir metal olarak tarih boyunca kullanılmıştır. Kurşun alaşımları, güncel depreme karşı korunma teknolojilerinde de “yüksek sönümleme kabiliyeti” nede- niyle tercih edilmektedir. Kurşun alaşımlarının sismik sönüm- leyici cihazlarda kullanımı dünyada 1970’li yıllarda başlamıştır. Bu alan- da, ülkemizdeki akademik çalışmalar 2012 yılından itibaren ivme kazanmış ve gerçekleştirilen çok sayıdaki bi- limsel çalışmada “kurşun çekirdekli sönümleyici” kullanımının farklı yapı sistemlerinin deprem performansını iyileştirdiği gösterilmiştir. Farklı kapasitelerdeki kurşun çekirdekli sönümleyicilerin mekanik özelliklerinin tayinine yönelik yapılan çok sayıdaki deneyin yanı sıra “sıcaklık” ve “yükle- me hızı” etkilerini belirlemeye yönelik deneyler de gerçekleştirilmiştir. Sıcak- lık deneylerinde -10°C ile +45°C aralığı taranmış ve performans kaybı yaşanmadığı göste- rilmiştir. 1.5 mm/s ile 80 mm/s yükleme hızı aralığında gerçekleştirilen deneylerde de kurşun çekirdekli sönümleyicinin kararlı davranış sergilediği belirlenmiş- tir. Kurşun çekirdekli sönümleyici, ideal çevrimsel davranışının yanı sıra sıcak- lık değişimi ve farklı yükleme hızları etkisinde gösterdiği kararlı davranış nedeniyle, mevcut yapı sistemlerinin depreme karşı güçlendirilmesinde ve yeni bina inşaatlarında güvenle kulla- nılabilir. Yerli hammadde ve mühendislik tec- rübesiyle üretilen kurşun çekirdekli sönümleyici, sadece teknik perfor- mansıyla değil aynı zamanda maliyet etkinliğiyle de ön plana çıkmakta ve Türkiye’nin deprem güvenliği vizyonu- na katkı sağlayan önemli bir teknolojik ürün olarak değerlendirilmektedir. Lead core dampers have demonstrated stable mechanical performance and high damping capacity in experimental studies conducted in Turkey since 2012. Tested across temperatures from -10°C to +45°C and loading rates of 1.5 mm/s to 80 mm/s, they showed no performance loss. These results confirm their effectiveness and reliability for improving the seismic performance of structures. Ümit Enes ARAT PAIS TEKNOLOJİ / İnşaat Mühendisi HİSTERETİK DAVRANIŞ ÜZERİNDE HIZIN ETKİSİ Deplasman (mm) Deplasman (mm) F/F (referans) F/F (referans) Not: F(referans)= 1.5 mm/sn hız, 20 mm deplasman deneyinden elde edilen kuvvet değeri. Not: F(referans) 20 °C derecede (laboratuvar ortam sıcaklığında) yapılan deneyde elde edilen nominal kapasite değeri. HİSTERETİK DAVRANIŞ ÜZERİNDE SICAKLIĞIN ETKİSİ