MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
TEMMUZ 2012
?
SAYI : 103
13
fabrika yapılarındaki göreli az hasar
veya hasarsızlık, gerek üretim gerekse
montajda uygulama kaynaklı hatalar
ile standartlara aykırı donatı kullanımı-
nın yanında bu yapılardaki mevcut çatı
kaplamasının oluşturduğu diyafram
etkisine ve yatay ötelenmeyi önem-
li ölçüde azaltan cephe duvarlarının
varlığına bağlanabilir. Diğer taraftan
kolon-çatı makası pimli bağlantılarının
normlara uygun üretilmiş ve uygulan-
mış olması da hasarı azaltan sebeple-
rin en önemlilerinden birisidir. Tahmin
edileceği gibi yatay ötelenmenin azal-
tılması, pimli bağlantılarda oluşacak
açısal dönme talebinin azalmasına, bu
sayede de pimlerde oluşacak çekme
gerilmelerinin azalmasıyla birlikte her-
hangi bir sıyrılma ve hasar ihtimalinin
ortadan kalkmasına sebep olmaktadır.
Bölgedeki betonarme prefabrik yapı
stoğu içerisinde kısmi ağır hasar gö-
ren yapılar Fotoğraf 3.3, 3.4 ve 3.5 de
verilmektedir. Her üç yapı sistemi de
altta ankastre üstte pimli bağlantılı ko-
lonlar ve eğik çatı kirişleri ile kren kiriş-
lerinden oluşmaktadır. Her üç yapı da
henüz kullanıma açılmadan depreme
yakalanmıştır. Hasar gören (A) yapı-
sı, tam olarak montaj anında depreme
yakalanmıştır. Pim deliklerinde, ve ça-
nak temellerinde şerbetleme yoktur ve
yüksek yatay deformasyonlar eğik çatı
kirişlerinin düşmesine sebep olmuş-
tur. Hasarlı (B) yapısı ise daha önce
başka bir alanda kullanılmış, sökülerek
Van OSB de bulunan halihazır yerine
getirilerek yeniden monte edilmiş bir
yapıdır. Göçme şekli eğik çatı kiriş-
lerinin pimlerinden kurtularak düşme-
si ile oluşmuştur. Hasarlı (C) yapısı,
çerçeve düzlemi içerisinde 19m lik iki
açıklık, çerçeve düzlemine dik yönde
7.5
m lik 10 açıklıktan oluşmuştur (Şe-
kil 3.1). Bu yapının orjinal proje tasa-
rımında oluşturulan bilgisayar mode-
linde Deprem Yönetmeliği deplasman
yer almaktadır. OSB genelinde hazır-
lanmış olan zemin etüdü raporlarında
yaklaşık 20 m derinliğe kadar kum ve
kil ardalanmalarının varlığından bahse-
dilmektedir. Bölgede bulunan betonar-
me prefabrik yapıların tamamı tek katlı,
çok açıklıklı ve çatı kotunda pim bağ-
lantılıdır. Kolonlar, ankastre olan alt
kotlarında yerinde dökme betonarme
çanak temellere oturtulmaktadır. Ko-
lon üst ucunda bulunan kısa konsoldan
çıkan pimlere, dolu gövdeli eğik çatı ki-
rişleri oturtulmakta, ve kirişte bırakılan
silindirik pim rezervasyon boşluğunun
etrafı harç ile doldurulmaktadır. Çer-
çeveler arasındaki bağlantı, aşıklar,
oluk kirişleri ve kren kirişleri ile sağlan-
maktadır. Aşıklar eğik çatı kirişlerine,
oluk kirişleri ve kren kirişleri de kolon-
lara pimlerle bağlıdır. Çatı seviyesinde
yapısal elemanlar ile oluşturulan bir
diyafram söz konusu değildir. Deprem
etkisinde, bölgede faaliyet gösteren
birçok fabrikada minimum seviyede
hasar gözlenirken, özellikle yapımı de-
vam eden binalarda kısmi ağır hasar ve
kısmi göçmeler gözlenmiştir. Hasarın
minimum seviyede olduğu fabrikalarda
üretime devam edilmektedir (Fotoğraf
3.1
ve 3.2).
Hasar seviyesi değişen prefabrik ya-
pıların kolon boyutlarının, kolon aks
aralıklarının, çatı ve aşık kiriş boyut-
larının ve bağlantı detaylarının ben-
zer olmasına rağmen işletmede olan
Fotoğraf 3.1 -
Hasarsız Sanayi Yapısı
Fotoğraf 3.2 -
Hasarsız Sanayi Yapısı (Şerif Güner Arşivi)
binalarda k?smi ağ?r hasar ve k?smi göçmeler gözlenmiştir. Hasar?n minimu
fabrikalarda üretime devam edilmektedir (
Fotoğraf 3.1
ve
3.2
).
Fotoğraf 3.1 –
Hasars?z Sanayi Yap?s?
Fotoğraf 3.2 –
Hasars?z
(
Şerif G
Hasar seviyesi değişen prefabrik yap?lar?n kolon boyutlar?n?n, kolon aks aral?klar?
boyutlar?n?n ve bağlant? detaylar?n?n benzer olmas?na rağmen işletmede olan f
göreli az hasar veya hasars?zl?k, gerek üretim gerekse montajda uygulama
standartlara ayk?r? donat? kullan?m?n?n yan?nda bu yap?lardaki mevcut çat? kapla
diyafram etkisine ve yatay ötelenmeyi önemli ölçüde zaltan cephe du
bağlanabilir. Diğer taraftan kolon-çat? makas? pimli bağlant?lar?n?n normlara
uygulanm?ş olmas? da hasar? azaltan sebeplerin en önemlilerinden birisidir. T
atl?, çok aç?kl?kl? ve çat? kotunda pim bağlant?l?d?r.
dökme betonarme çanak temellere oturtulmaktad?r.
pimlere, dolu gövdeli eğik çat? kirişleri oturtulmakta,
şluğunun etraf? harç ile doldurulmaktad?r. Çerçeveler
kren kirişleri ile sağlanmaktad?r. Aş?klar eğik çat?
olonlara pimlerle bağl?d?r. Çat? seviyesinde yap?sal
onusu değildir. Deprem etkisinde, bölgede faaliyet
e hasar gözlenirken, özellikle yap?m? devam eden
r gözlenmiştir. Hasar?n minimum seviyede olduğu
ğraf 3.1
ve
3.2
).
Fotoğraf 3.2 –
Hasars?z Sanayi Yap?s?
(
Şerif Güner Arşivi
)
n boyutlar?n?n, kolon aks aral?klar?n?n, çat? ve aş?k kiriş
lmas?na rağmen işletmede olan fabrika yap?lar?ndaki
m gerekse montajda uygulama kaynakl? hatalar ile
bu yap?lardaki mevcut çat? kaplamas?n?n oluşturduğu
emli ölçüde azaltan cephe duvarlar?n?n varl?ğ?na
s? pimli bağlant?lar?n?n normlara uygun üretilmiş ve
in en önemlilerinden birisidir. Tahmin edileceği gibi
