Türkiye Prefabrik Birliği | Sayı: 133

MAKALE BETON PREFABRİKASYON OCAK 2020 ◆ SAYI : 133 5 Yolkenarı Güvenliği ve Beton Bariyerler CONCRETE BARRIERS AND ROADSIDE SAFETY Concrete barriers are used as part of roadside safety elements along the roads, medians and over the bridges in order to reduce the severity of run- off-road accidents. In Turkey as well as in Europe, concrete barriers that are build and tested according to EN 1317 series of standards are requ- ired to carry the CE marking under the European Regulation. This article discusses the importance of concrete barriers and presents the necessary production and testing procedures. Finally, it highlights the benefits of precast concrete barriers and its use especially in the median of dual carri- ageway roads. 1. GİRİŞ Diğer ulaşım sistemlerinden farklı ola- rak; karayolu sistemleri, binlerce ki- lometre uzunluktaki bir altyapının çok da sıkı bir denetim olmadan birçok sürücünün kullanımına açık olduğu yapılardır. Her ne kadar sürücü eği- timi, trafik denetimi vb. kavramlar eş zamanlı olarak sistem içinde yer alsa da doğası gereği, her sürücü ve her araç her an kontrol edilemeyeceğin- den sürücü-yol-araç arasında sağlıklı bir etkileşim sağlanarak yolculukların güvenli bir şekilde tamamlanması ideal ulaşım kavramının olmazsa olmaz is- terlerindendir. Bu etkileşimde yaşanan sorunlar yolculuğun kesilmesi yanısıra can ve/veya mal kaybına da sebep ola- bilen trafik kazalarıyla sonuçlanır. Trafik kazaları ve sonuçları özellikle gelişmekte olan ülkelerde ciddi kayıp- lara sebep olmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün ilk kez 2009 yılındaki rapo- runda da vurgulandığı üzere, senede 1.35 milyon kişi hayatını trafik kaza- larında kaybetmekte ve 5 ile 29 yaş arasındaki kişilerde trafik kazaları bü- tün ölüm sebepleri arasında 1. sırada yer almaktadır [1]. Ayrıca, yine aynı raporda gelişmekte olan ve az geliş- miş ülkelerde, trafik kazalarında ölüm riskinin gelişmiş ülkelerdekinden 3 kat daha fazla olduğu bildirilmiştir. Bu farkın sebepleri arasında, sürücü dav- ranışı, trafik denetimi ve araçlardaki güvenlik sistemlerinde yaşanan farkın yanısıra temel bir fark olarak trafik gü- venliği kültürünün gelişmemiş olması söylenebilir. Trafik güvenliği kültürü en basit anlamıyla, aynı anda trafik ka- zalarına etkisi olabilecek bütün boyut- larda gerekli altyapı ve işletim sistem- lerinin kurulması olarak özetlenebilir. Trafik kazalarında ölümleri sıfırlamaya çalışan İsveç’te 1990’lı yıllarda başla- yan yeni bir yaklaşımla son 30 yıldır geliştirilen programlar, kampanyalar ve çalışmalar yapılmıştır. Halen birçok ülkeninde destek verdiği ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından da gündeme alınan bu bakış açısının temelinde i) trafik kazalarının önlenebilir olduğu ve ii) karayolu kullanıcıları hata yapsa bile iii) ölümlü ve yaralanmalı kazaların ön- lenmesi için iv) güvenli sistem yaklaşı- mı geliştirilmesi gerektiği yatmaktadır [2]. Bu sistemin temel boyutları olarak da a) güvenli yol, b) güvenli hız, c) gü- venli araçlar ve d) güvenli kullanıcılar seçilmiştir. Güvenli yol kavramı yol tasarımı yanısı- ra yol kenarı tasarımı da içermektedir. Dünya literatüründe karayolu tasarım temellerinin çoğu 1940'ların sonunda atılmış olup şehirlerarası ve ülkelerara- sı yolculukların da gelişmesiyle birlikte 1950'lerde yeni kavramları içine alma- ya başlamıştır. Bunlar arasında, yatay ve düşey kurblar, hidrolik tasarım ve görüş mesafesi gibi tasarım ögeleri yer almaktadır. Özellikle 1960-1970 yıllarında artan araç sahipliliği ve kulla- nımı ile devamında artan trafik kazaları ve kayıplarını tekrar gündeme getirmiş; Prof. Dr. İsmail Özgür YAMAN ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölü- mü’nden 1993 ve 1995 yıllarında lisans ve yüksek lisans derecelerini aldıktan sonra ABD’de Wayne Sta- te Üniversitesi’nden 2000 yılında doktora derecesini tamamlamıştır. 2000-2003 yılları arasında ABD’de bir yandan aynı üniversitede ek gö- revli öğretim görevlisi olarak çalı- şırken diğer yandan Ford Otomotiv Şirketi Bilimsel Araştırmalar Labora- tuvarında uzman olarak çalışmıştır. 2003 yılında öğretim üyesi olarak göreve başladığı ODTÜ İnşaat Mü- hendisliği Bölümü’nde halen akade- mik faaliyetlerine devam etmektedir. Başlıca araştırma konuları arasında beton dayanıklılık problemleri; atık malzemelerin çimento ve beton en- düstrisinde değerlendirilmesi; ken- diliğinden yerleşen beton, silindirle sıkıştırılmış beton ve lifli beton gibi beton teknolojisindeki gelişmeler ile beton yol yapım teknolojileri sayıla- bilir.