MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
TEMMUZ 2012
?
SAYI : 103
15
kopma uzamalarına ulaşmıştır. Boy
donatıları koparak göçen kolon kesit-
lerinde yapılan ölçümlerde kesit boyut-
larının 0.60x0.60m olduğu boy donatı
oranının da %0.60 ile %0.75 aralığında
değiştiği (Fotoğraf 3.5 - Hasarlı Sanayi
Yapısı (C)); mevcut projesini sağla-
madığı gibi, minimum boy donat oranı
değerini de sağlamadığı görülmüştür.
Boy donatı oranlarının bu kadar düşük
olduğu (C) yapısı kolonlarında plastik
mafsal boyları alışılmışın dışında, yak-
laşık kesit boyutunun 1.50 katına ulaş-
mıştır. Bu durum donatı kalitesi ile ilgili
problemi de birlikte işaret etmektedir.
Alınan donatı numuneleri üzerinde Tür-
kiye Prefabrik Birliği tarafından Orta
Doğu Teknik Üniversitesi Yapı Malze-
meleri Laboratuvarına yaptırılan kimy-
sal analiz neticeleri Tablo 3.1’de, me-
kanik deney sonuçları ise Tablo 3.2’de
verilmiştir. Tablo 3.1’deki değerler in-
celendiğinde “karbon eşleniği” değeri-
nin TS-708-2010 de verilen üst sınırda
olduğu, “karbon oranı” değerinin ise
aynı yönetmelikde tanımlanan limitinin
üzerine çıkmış olduğu, dolayısıyla ilgili
standarda uymadığı görülmektedir.
Tablo 3.2’de verilen mekanik değerler
incelendiğinde ise donatı çapı, donatı
akma dayanımı, ve donatı kopma da-
yanımı değerlerinin Deprem Bölgele-
rinde Yapılacak Binalar Hakkında Yö-
netmelik-2007’de tanımlanan değerler
ile uyumsuz olduğu; bir kısmının akma
ve kopma dayanımlarının aynı olması
dolayısıyla sünek olmadıkları ve kop-
madaki uzama değerlerinin de limit-
lerin altında kaldığı; kopmada uzama
değerinin yüksek olduğu numunede
ise yukarıda belirtildiği gibi akma ve
kopma dayanımlarının Deprem Yönet-
meliği ile uyumsuz olduğu görülmekte-
dir. Kimyasal ve mekanik deneylerden
hareketle hasar gören bu yapılardaki
donatıların ilgili yönetmeliklerin şartla-
rını sağlamadığı anlaşılmaktadır.
Karbon
Numun Fe
C
Mn
Cr
Mo
Ni
Cu
V
Eşleniği
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
(%)
1
97.8 0.321 0.703 0.102 0.0286 0.152 0.548
<0.0020 0.51
2
97.8 0.317 0.710 0.104 0.0293 0.161 0.556
<0.0020 0.51
3
98.3 0.238 0.597 0.0735 0.0278 0.0921 0.334 0.0025
0.39
Karbon Eşleniği, Ceq = C + Mn/6 + (Cr + Mo + V)/5 + (Ni + Cu)/15
Tablo 3.1 -
Alınan donatılarda “Karbon Eşleniği” değerleri
Fotoğraf 3.6 (a, b, c) -
Şerbetlemenin Yetersizliğini Gösteren Detaylar
Fotoğraf 3.7 -
Kolon Tabanında Mafsallaşma ve Güç Tükenmesi
pimlerin uçlar?na diş aç?lm?ş olmas?na rağmen somun ve pul kullan?larak ikincil bir savunma hatt?
oluşturulmam?şt?r. Kolondan s?yr?l?p düşen eğik çat? kirişinde kullan?lan şerbetin olmas? gereken
evsafta olmad?ğ?, yaln?zca bir miktar kum ve çimentonun kar?şt?r?lmas?yla oluşturulduğu, ve kiriş
betonuna yap?şmam?ş olduğu da saha gözlemlerinden tesbit edilmiştir (
Fotoğraf 3.6
)
Fotoğraf 3.6 (a, b, c) –
Şerbetlemenin Yetersizliğini Gösteren Detaylar
Hasar gören (C) yap?s?nda eğik çat? kirişlerinin tek taraf?n?n düşmesi ve diğer taraftaki pimin k?smen
s?yr?lmamas? neticesinde düşen eğik çat? kirişinin kolona getirdiği ilave yatay etki ile kolon taban?nda
mafsallaşma ve ezilmeler meydana gelmiştir (
Fotoğraf 3.7
).
Bu kolonlar?n bir k?sm?nda boy
donat?lardaki uzama, akma platolar?n?n ötesine geçmiş, pekleşme sonras? kopma uzamalar?na
ulaşm?şt?r. Boy donat?lar? koparak göçen kolon kesitlerinde yap?lan ölçümlerde kesit boyutlar?n?n
0.60
x0.60m olduğu boy donat? oran?n?n da %0.60 ile %0.75 aral?ğ?nda değiştiği (
Fotoğraf 3.5 -
Hasarl?
Sanayi Yap?s? (C)); mevcut projesini sağlamad?ğ? gibi, minimum boy donat oran? değerini de
sağlamad?ğ? görülmüştür.
Fotoğraf 3.7 –
Kolon Taban?nda Mafsallaşma ve Güç Tükenmesi
pimlerin uçlar?na diş aç?lm?ş ol as? r ğm omun ve pul kullan?larak ikincil bir savunma hatt?
oluşturulmam?şt?r. Kolondan s?yr?l? düş n
ik çat? kirişinde kullan?lan şerbetin olmas? gereken
evsafta olmad?ğ?, yaln?zca bir miktar kum ve çimentonun kar?şt?r?lmas?yla oluşturulduğu, ve kiriş
betonuna yap?şmam?ş olduğu d sa a
l
l ri
t s it il iştir (
Fotoğraf 3.6
)
Fotoğraf 3.6 (a, b, c) –
Şerbetlemenin Yetersizliğini Gösteren Detaylar
Hasar gören (C) yap?s?nda eğik çat? kirişlerinin tek taraf?n?n düşmesi ve diğer taraftaki pimin k?smen
s?yr?lmamas? neticesinde düşen eğik çat? kirişinin kolona getirdiği ilave yatay etki ile kolon taban?nda
mafsallaşma ve ezilmeler meydana gelmiştir (
Fotoğraf 3.7
).
Bu kolonlar?n bir k?sm?nda boy
donat?lardaki uzama, akma platolar?n?n ötesine geçmiş, pekleşme sonras? kopma uzamalar?na
ulaşm?şt?r. Boy donat?lar? koparak göçen kolon kesitlerinde yap?lan ölçümlerde kesit boyutlar?n?n
0.60
x0.60m olduğu boy donat? oran?n?n da %0.60 ile %0.75 aral?ğ?nda değiştiği (
Fotoğraf 3.5 -
Hasarl?
Sanayi Yap?s? (C)); mevcut projesini sağlamad?ğ? gibi, minimum boy donat oran? değerini de
sağlamad?ğ? görülmüştür.
Fotoğraf 3.7 –
Kolon Taban?nda Mafsallaşma ve Güç Tükenmesi
i l i l ? i ?l ? l
?
l
llan?lar k i i il bi avunma hatt?
l
l
? ? .
l d ? ?l?
? i i i
ll ?l
i l
?
f l
? ?,
l ?
i i
i
? ? ?l
? l l
l
,
i i
?
? l
l
i il i i (
.
)
Fotoğraf . ( , , )
l
in Yetersizliğini Gö tayla
( )
? ? da eğik çat? kirişlerinin tek taraf?n?n düşmesi ve diğe
f i i i ?
? ?lmam ?
ic inde düşen eğik çat? kirişinin kolona getirdiği ilave yatay etki ile kolon taban?nda
f allaşma ve ezilmele
l i i (
.
).
l l ? bir k?sm?nda boy
?l
i
,
l
lar?n?n ötesine geçmiş, pekleşme sonras? kopma uzamalar?na
l
? ? .
?l ?
k göçen kolon kesitlerinde yap?lan ölçümlerde kesit boyutlar?n?n
.
.
l
?
? ?
.
il
.
l? ?
i i i (
. -
l?
i
? ? ( ));
j i i
l
? ? i i,
i i
?
i i
l
? ?
l
.
.
l
?
f ll
i
Fotoğraf 3.6 (a, b, c) –
Şerbetlemenin Yetersizliğini Gösteren Detaylar
Hasar gören (C) yap?s?nda eğik çat? kirişlerinin tek taraf?n?n düşmesi ve diğer taraftaki pimin k?smen
s?yr?lmamas? neticesinde düşen eğik çat? kirişinin kolona getirdiği ilave yatay etki ile kolon taban?nda
mafsallaşma ve ezilmeler meydana gelmiştir (
Fotoğraf 3.7
).
Bu kolonlar?n bir k?sm?nda boy
donat?lardaki uzama, akma platolar?n?n ötesine geçmiş, pekleşme sonras? kopma uzamalar?na
ulaşm?şt?r. Boy donat?lar? koparak göçen kolon kesitlerinde yap?lan ölçümlerde kesit boyutlar?n?n
0.60
x0.60m olduğu boy donat? oran?n?n da %0.60 ile %0.75 aral?ğ?nda değiştiği (
Fotoğraf 3.5 -
Hasarl?
Sanayi Yap?s? (C)); mevcut projesini sağlamad?ğ? gibi, minimum boy donat oran? değerini de
sağlamad?ğ? görülmüştür.
Fotoğraf 3.7 –
Kolon Taban?nda Mafsallaşma ve Güç Tükenmesi
Fotoğraf 3.6 (a, b, c) –
Şerbetlemenin Yetersizliğini Gösteren Detaylar
Hasar gören (C) yap?s?nda eğik çat? kirişlerinin tek taraf?n?n düşmesi ve diğer taraftaki pimin k?smen
s?yr?lmamas? neticesinde düşen eğik çat? kirişinin kolona getirdiği ilave yatay etki ile kolon taban?nda
mafsallaşma ve ezilmeler meydana gelmiştir (
Fotoğraf 3.7
).
Bu kolonlar?n bir k?s ?nda boy
donat?lardaki uzama, akma platolar?n?n ötesine geçmiş, pekleşme sonras? kopma uzamalar?na
ulaşm?şt?r. Boy donat?lar? koparak göçen kolon kesitlerinde yap?lan ölçümlerde kesit boyutlar?n?n
0.60
x0.60m olduğu boy dona ? o an?n? da %0.60 ile %0.75 aral?ğ?nda değiştiği (
F toğraf 3.5 -
Hasa l?
S n yi Yap s? (C)); mevcut projesini sağlamad?ğ? gibi, minimum boy donat oran? değerini de
sağlamad?ğ? görülmüştür.
F toğraf 3.7 –
Kol n Taban?nda Mafs llaşma v Güç T kenm si
Doğu Teknik Üniversitesi Yap? Malzemeleri Laboratuvar?na yapt?r?lan kimysal analiz neticeleri
3.1
’
de, mekanik deney sonuçlar? ise
Tablo 3.2
’
de verilmiştir.
Tablo 3.1
’
deki değerler incelendi
“
karbon eşleniği” değerinin TS-708-2010 de verilen üst s?n?rda olduğu, “karbon oran?” değerini
ayn? yönetmelikde tan?mlanan limitinin üzerine ç?km?ş olduğu, dolay?s?yla ilgili standarda uym
görülmektedir.
Tablo 3.2
’
de verilen mekanik değerler incelendiğinde ise donat? çap?, donat?
dayan?m?, ve donat? kopma dayan?m? değerlerinin Deprem Bölgelerinde Yap?lacak Binalar Hak
Yönetmelik-2007’de tan?mlanan değerler ile uyumsuz olduğu; bir k?sm?n?n akma ve k
dayan?mlar?n?n ayn? olmas? dolay?s?yla sünek olmad?klar? ve kopmadaki uzama değerlerini
limitlerin alt?nda kald?ğ?; kopmada uzama değerinin yüksek olduğu numunede ise yukar?da belirt
gibi akma ve kopma dayan?mlar?n?n Deprem Yönetmeliği ile uyumsuz olduğu görülmekt
Kimyasal ve
ekanik deneylerden hareketle has r gören bu yap?lardaki donat?lar?n
yönetmeliklerin şartlar?n? sağlamad?ğ? anlaş?lmaktad?r.
Tablo 3.1 –A
l?nan donat?larda “Karbon Eşl niği” değerleri
Numun
Fe
(%)
C
(%)
Mn
(%)
Cr
(%)
M
(%)
Ni
(%)
Cu
(%)
V
(%)
Karbon
Eşleniği
(%)
1
97.8 0.321 0.703 0.102 0.0286 0.152 0.548
<0.0020
0.51
2
97.8 0.317 0.710 0.104 0.0293 0.161 0.556
<0.0020
0.51
3
98.3 0.238 0.597 0.0735 0.0278 0.0921 0.334 0.0025
0.39
Karbon Eşleniği, Ceq = C + Mn/6 + (Cr + Mo + V)/5 + (Ni + Cu)/15
Tablo 3.2 – Al?nan donat?larda mekanik deney sonuçlar? (
Rapord n olduğu gibi al?nm?şt?r
)
Genel hasar seviyesi minimum dahi olsa hemen hemen tüm yap?lar?n kolon kiriş ba
bölgelerinde, kiriş uçlar?nda ve konsol betonunda ezilme ve çatlaklamalar gözlenmiştir. Bu yap
Numune
Numune
Akma dayancı
Çekme
** %
Uzama
Kod No
ilk boyutları
(
R
p 0,2
/
R
eH
)
Dayancı (R
m
)
(
A)
(
mm)
(
MPa)
(
MPa)
1 -
?
22
*
Çap: 21,50
R
P0,2
=R
m
691
9,8
2 -
?
22
*
Çap: 21,08
R
P0,2
=R
m
730
8,2
3 -
?
18
*
Çap: 17,86
570
657
27,2
4 -
?
18
*
Çap: 17,63
626
703
***
Tablo 3.2 -
Alınan donatılarda mekanik deney sonuçları (Rapordan olduğu gibi alınmıştır)
