MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
ŞUBAT 2014
◆
SAYI : 109
18
lık arttıkça donatı çeliğinin mekanik
özellikleri de bu artış oranına bağlı ola-
rak azalmaktadır. Yapılan çalışmalar
göstermiştir ki 400 °C’ye kadar donatı
çeliğinin mekanik özelliklerinde belirgin
bir değişim (akma ve çekme dayanı-
mının düşmesi, elastisite modülü de-
ğerinin azalması, vb.) gözlenmemiş,
ancak 600 °C’ye ulaşan sıcaklıklarda
bu değişimler ölçülmeye başlanmıştır.
800
°C ve üzeri sıcaklığa maruz kalan
donatı çeliklerinin mekanik özelliklerin-
de ise önemli kalıcı azalmaların mey-
dana geldiği belirtilmektedir [7]. Bunun
yanında, yangın sonrasında da donatı
çeliğinin mekanik özelliklerinde kalıcı
kayıpların olduğu raporlanmıştır.
4.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu çalışmada prefabrike betonarme
olarak tasarlanan bir binanın yangın
performansı incelenmiştir. Yangın
27
saat sürmüş, yangın esnasında
sıcaklık yaklaşık olarak 900 °C mer-
tebelerine ulaşmıştır Yangına maruz
kalan yapı elemanlarından beton ve
çelik numuneler alınmış, uygun ko-
şullarda ve belirtilen standartlarda
gerekli testler yapılarak numunelerin
mekanik özellikleri incelenmiştir. Bu
testler sonucunda, beton numunelerin
basınç mukavemeti değerlerinde %30
ile %60 arasında azalma saptanmış-
tır. Ayrıca alınan karot numunelerinde
kılcal çatlaklara rastlanmıştır. Çelik
numunelerin akma dayanımlarında ise
B500C donatı sınıfı minimum akma
dayanımı değerine göre %5-20 ara-
sında kalıcı kayıplar tespit edilmiştir.
Tüm bu sonuçlara rağmen, böylesine
uzun süren ve yüksek sıcaklıklara ula-
şan bir yangın esnasında kolonlardan
hiçbiri yıkılmamış, çatı elemanlarında
ki çözülme ve kirişlerin devrilmesi ise
24
saat sonra gerçekleşmeye başla-
mıştır. Prefabrik olarak yapılan üretim-
lerin fabrika şartlarında daha kontrollü
olması, sistemli bir vibrasyon işlemi
uygulanması sayesinde beton malze-
mede segregasyona ve parçalanmaya
yol açabilecek boşluklar bulunmama-
sı, bırakılan paspaylarının proje ölçü-
lerine uygun bir şekilde kontrol altında
tutulması, yangın esnasında prefabrik
yapı malzemelerinin daha uzun süre
dayanmasını sağlamaktadır. Buradan
hareketle prefabrikasyon üretimin
betonarme binaların yangın dayanım-
larına katkısının oldukça fazla olduğu
kanısına varılmaktadır.
Tablo 2.
Çelik numunelerinin çekme testi sonuçları.
Numune
Çap
Akma Gerilmesi Çekme Gerilmesi
Çekme / Akma
Kopma Uzaması
No
(
mm)
(
MPa)
(
MPa)
(%)
1
25
390
522
1,34
45,44
2
25
488
574
1,18
54,72
3
25
454
584
1,29
34,88
4
22
463
589
1,27
52,14
Şekil 4.
Yangına maruz kalmış betonarme elemanlardan alınan donatı çeliği numunelerinin
gerilme-birim deformasyon (
σ
-
ε
)
eğrileri.