14 / 64
MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
NİSAN 2015
◆
SAYI : 114
12
anlamda uygulanabilirliği hala araştır-
ma aşamasındadır.
Bu yöntemler çeşitli fizik prensipleri-
ne dayanırlar ve farklı koşullar altında
uygulanırlar. Aranan hasar tipi ve test
edilen malzemenin karakterizasyonuna
göre test yöntemi seçilmektedir. Her
teknik tek başına diğerine göre üstün
yönleriyle kullanılabileceği gibi başka
yöntemlerle de birbirini tamamlayıcı
olarak uygulanabilir.
Prefabrike betonarme elemanlarda
karşılaşılabilecek hasar tipleri; donatı
korozyonu (yeri ve ne derecede oldu-
ğu), kesit içinde veya ard-çekme ka-
nalı içinde bulunan boşluklar (yeri ve
büyüklüğü), delaminasyonlar, çatlak-
lar (yer ve derinliği) olarak sıralanabilir.
Yine yapısal elemanların kalınlıkları ya
da geometrilerinin belirlenmesi için de
tahribatsız test yöntemleri uygulana-
bilir. Beton yüzey çatlakları betonun
durabilitesini önemli ölçüde etkileyen
hasarlardan biridir. Yüzeysel çatlak
derinliği donatıya ulaştığında dona-
tı dış etkilere maruz kalıp korozyona
uğrayarak taşıyıcılığını yitirir. Beton
yüzey çatlağının derinliği çıplak göz-
le dış yüzeyden belirlenemez. Donatı
korozyona uğradığında hem işlevini
kaybetmeye başlar ve hem de kendi-
sini çevreleyen betonu çatlatarak zarar
verir. İlerleyen safhalarda betonun ka-
buk atması ve donatının tamamıyla dış
etkilere maruz kalması ile sonuçlanır.
Yine özellikle kirişlerde veya döşeme-
lerde beton alt yüzeyinde bulunan çat-
lakların durumlarının (derinlik ve geniş-
lik) tespit edilmesi beton elemanın alt
yüzeyine ulaşılamaması durumunda
mümkün olmamaktadır. Ard-çekme de
prefabrike yapı elemanlarında özellikle
büyük açıklıklıları geçmek için kullanı-
lan bir tekniktir. Prefabrike betonarme
elemanın içerisine yerleştirilen ard-
çekme kanalının eleman dayanım ka-
zandıktan sonra içine yerleştirilen çelik
halat donatıların gerilmesi ve bu kana-
lın grout ile doldurulması ile elemanın
taşıma kapasitesi artırılmaktadır. Ard-
çekme kanalı doldurulurken içerisinde
boşluklar kalması ileride bu noktalarda
çelik halat donatıların dış etkilere ma-
ruz kalması ve korozyona uğramasına
neden olacaktır. Dolayısıyla ard-çek-
me kanalının içinde kalan boşlukları ta-
yin etmek de özellikle bu sebepten yı-
kılan köprülerin artmasıyla son yıllarda
yapılan çalışmalara bakıldığında büyük
önem kazanmıştır. Şekil 1’de boşluk
sebebiyle dış etkilere maruz kalan ve
korozyona uğrayan çelik halatların gö-
rüntüsü verilmiştir.
1985 yılında Ynys-y-Gwas, 1986 yı-
lında Mandovi ve 1992 yılında Malle
köprülerinin yıkılma sebepleri çelik
halatların korozyona uğrayarak taşıyı-
cılıklarını yitirmesidir (1,2). Bu örnekler
çoğaltılabilir. Bu sebeple güvenilir ya-
pılar için yapılarda hasar tespiti yap-
mak oldukça önemlidir.
Bu makalede, prefabrike betonarme
elemanlarda hasar tespiti için kullanı-
lan tahribatsız hasar tespit yöntemleri
anlatılmaktadır. Yöntemlerin çalışma
prensipleri ve uygulama örnekleri ve-
rilmektedir.
2. TAHRİBATSIZ MUAYENE YÖN-
TEMLERİ
2.1 Darbe-eko
Darbe-eko yöntemi Mary Sansalone
ve Nicholas Carino tarafından 1997’de
geliştirilmiştir. Yöntem, test edilecek
numunenin yüzeyinde mekanik bir
etkiyle oluşturulan darbenin malzeme
içinde elastik dalgalar yayması esa-
sına dayanmaktadır. Yayılan elastik
dalgalar numunenin dış yüzeylerinden
yansıyacağı gibi malzeme içerisindeki
Şekil 1.
Boşluk sebebiyle korozyona uğramış çelik halat donatılar
İnş. Müh. Sena TAYFUR
2009 yılında lisans eğitimine başladı-
ğı Ege Üniversitesi İnşaat Mühendisliği
Bölümü’nden 2013 yılında mezun ol-
muştur. Aynı sene aynı bölümde Yapı
Anabilim Dalı’nda yüksek lisans eğitimine
başlamıştır ve bu eğitimine tahribatsız
muayene konusunda çalışarak devam
etmektedir. Aynı zamanda 2014’ten beri
Ege Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bö-
lümü Yapı Anabilim Dalı’nda Araştırma
Görevlisi olarak çalışmaktadır.