18 / 62
MAKALE
BETON PREFABRİKASYON
KASIM 2015
◆
SAYI : 116
18
kesme dayanımı aşağıdaki formüller
ile tahmin edilebilir.
d/D
oranının 4’e eşit olması duru-
munda Denklem (4a) ile elde edilen
değerin yarısının kullanılması,
d/D
<4
durumunda ise önerilen ifadelerin kul-
lanılmaması önerilir.
Denklemlerde yer alan
f
ck
ve
f
cm
de-
ğerleri, pim yuvasının doldurulması
için kullanılan harcın değil, kiriş kolon
elemanların üretiminde kullanılan beto-
nunun basınç dayanımını göstermek-
tedir.
Hatırlatmak gerekir ki, bu çalışma
kapsamında gerçekleştirilen tüm de-
neylerde pimli birleşimler yalın kayma
hareketine maruz bırakılmış, düğüm
noktası dönmesi engellenmiştir. Dep-
rem hareketi sırasında kolonlarda olu-
şan şekildeğiştirmeler düğüm noktala-
rında dönmelere neden olabilmektedir.
Düğüm noktası dönmesinden dolayı
pimlerde ek çekme kuvvetleri oluşa-
rak, birleşim kesme dayanımı küçüle-
bilmektedir. Ljubljana Üniversitesi’nin
yaptığı çevrimsel deneyler [1] ve
NTUA’da gerçekleştirilen sarsma ma-
sası deneyleri [2]; düğüm noktasında
büyük dönmeler oluşması durumunda,
pimli bağlantı kesme dayanımının %20
mertebesinde azalabileceğini göster-
miştir. Bu sebeple, (4a) ve (4b) Denk-
lemlerinde kullanılan 1.10 katsayısının
azaltılması önerilmektedir.
Pimli birleşimleri olan yapıların kapa-
site tasarımı yöntemiyle hesabında;
birleşim kesme kapasitesi, (4a) ve
(4b) Denklemlerindeki
f
ck
ve
f
yk
terim-
lerinin tasarım büyüklükleriyle değişti-
rilmesiyle hesaplanabilir.
f
cd
=
f
ck
/
γ
c
ve
f
yd
=
f
yk
/
γ
s
olarak hesaplanmaktadır.
γ
c
ve
γ
s
sırasıyla beton ve çeliğin malze-
me güvenlik katsayılarıdır. EC 2 ve EC8
de bu değerler sırasıyla 1.50 ve 1.15
olarak önerilmiştir.
Mafsallı birleşimleri olan önüretimli
yapıların deprem yüklerine göre tasarı-
mında, pimli birleşimin kesme dayanı-
mı aşağıdaki eşitlikler ile elde edilebilir.
C
0
katsayısı beklenen düğüm nokta-
sı dönmesine bağlı olarak 0.90-1.10
aralığında değişmektedir. Büyük dü-
ğüm noktası dönmeleri için bu değerin
0.90-0.95 olarak kullanılması uygun-
ken, rijit kolon ve perde durumu için
1.10 a yakın değerler kullanılabilir.
Ayrıca, elde sınırlı deneysel veri bulun-
ması ve diğer bazı belirsizlikler sebe-
biyle Denklem 5a ve 5b’ye
γ
r
güvenlik
faktörü eklenmiştir.
γ
r
nin 1.30 alınma-
sı önerilmektedir.
R
d
= n
D
2
√
f
cd
f
yd
d/D > 6 (5a)
C
o
γ
r
C
o
γ
r
R
d
= (0.25
d
/
D
- 0.50) n
D
2
√
f
cd
f
yd
4 ≤ d/D ≤+6 (5b)
R
u
= 1.10 n
D
2
√
f
ck
f
yk
d/D > 6 (4a)
R
cy
= 1.10 (0.25d / D-0.50) n
D
2
√
f
ck
f
yk
4 ≤ d/D ≤+6 (4b)
Şekil 15.
Tek yönlü yükleme (kırmızı) ve çevrimsel yükleme (mavi) etkisinde pimli birleşimlerin normalize edilmiş dayanımlar
ı
Tekyönlü
Tekyönlü
Tekyönlü
Tekyönlü
Çevrimsel
Çevrimsel
Çevrimsel
Çevrimsel
Çevrimsel